Απατεώνες καρχαρίες; Τι πραγματικά συμβαίνει στην Ερυθρά Θάλασσα; 

Οι καρχαρίες συμπεριφέρονται επικίνδυνα και απρόβλεπτα; Η υπεραλίευση και η απόρριψη απορριμμάτων είναι μόνο ένα μέρος της εξήγησης, λέει ο υποβρύχιος φωτογράφος και συντηρητής καρχαριών EKREM PARMAKSIZ – πιστεύει ότι υπάρχουν δύο ακόμη βασικές και ανησυχητικές εξηγήσεις 

Μετά την πρόσφατη επίθεση καρχαρία που σκότωσε νεαρό Ρώσο κολυμβητή Ο Βλαντιμίρ Ποπόφ στο αιγυπτιακό θέρετρο της Χουργκάντα, το ερώτημα ήταν ξεκάθαρα στο τραπέζι - τι συμβαίνει στην Ερυθρά Θάλασσα;

Δύο από τους πέντε θανάτους καρχαριών που καταγράφηκαν παγκοσμίως το 2022 συνέβησαν επίσης σε αυτά τα νερά – και οι δύο στη Χουργκάντα, απρόκλητα και κοντά στο χρόνο. Και τώρα βρισκόμαστε με έναν ακόμη απρόκλητο φόνο.

Όπως γνωρίζουν καλά οι δύτες, οι «επιθέσεις» καρχαριών οπουδήποτε στον κόσμο είναι σπάνιες. Σύμφωνα με το International Shark Attack File, υπήρξαν 57 κρούσματα πέρυσι, στη συντριπτική τους πλειονότητα μη θανατηφόρα. Συνήθως διστάζουμε να τις ονομάσουμε επιθέσεις, προτιμώντας να τις θεωρούμε περιπτώσεις λανθασμένης ταυτότητας ή τσιμπήματα έρευνας.

Αλλά αυτά τα θανατηφόρα περιστατικά στην Ερυθρά Θάλασσα τους τελευταίους 12 μήνες ήταν ανησυχητικά και, διευρύνοντας το, υπήρξαν εννέα θάνατοι εκεί τα τελευταία 10 χρόνια. Τα γαλάζια νερά της Ερυθράς Θάλασσας γίνονται κόκκινα για κάποιον συγκεκριμένο λόγο;

Θερμορύθμιση

Σύμφωνα με την τοπική περιβαλλοντική αρχή HEPCA, οι συνθήκες που προκαλούν καρχαρίες να δαγκώνουν ανθρώπους είναι που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η υπεραλίευση, η εσφαλμένη διάθεση απορριμμάτων και η απόρριψη σφαγίων ζώων, όπως αναφέρθηκε στις Divernet μετά το περιστατικό.

Σίγουρα τέτοιου είδους θαλάσσιες καταχρήσεις επιβαρύνουν τη θάλασσα, αλλά κάθε άλλο παρά νέο φαινόμενο συμβαίνουν όλες εδώ και δεκαετίες. Μπορεί να μπει όλη η ευθύνη στην πόρτα τους;

Ίσως θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αυτές οι καταχρήσεις απλώς έθεσαν τα θεμέλια για αυτό που συμβαίνει τώρα. Οι ειδικοί θα επιμείνουν, για παράδειγμα, ότι τα πτώματα ζώων και άλλα υπολείμματα τροφών που απορρίπτονται από σκάφη διαταράσσουν τα φυσικά πρότυπα διατροφής των καρχαριών και προκαλούν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά. 

Ωστόσο, η έρευνα που διεξήχθη στις Μπαχάμες δεν βρήκε αύξηση στις απρόκλητες επιθέσεις καρχαριών, παρά τον αυξανόμενο αριθμό καταδύσεων με δολώματα εκεί εκείνη την εποχή. Σέβομαι τις δηλώσεις της HEPCA και τις απόψεις άλλων ειδικών, αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν άλλοι δύο σημαντικοί και συνδεδεμένοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Η πρώτη είναι η υπόθεση της «συμπεριφορικής θερμορύθμισης». Σε άρθρο στο Δύτης περιοδικό το 2019 πρότεινα ότι οι αυξήσεις στις θερμοκρασίες του νερού της Ερυθράς Θάλασσας τα τελευταία 20 χρόνια προκαλούσαν αλλαγές συμπεριφοράς στους καρχαρίες που δυσκολεύονταν να προσαρμοστούν.

Οι πελαγικές εκτόθερμες όπως οι καρχαρίες πρέπει να διατηρούν τις εσωτερικές θερμοκρασίες εντός ευνοϊκού εύρους για να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι η θερμοκρασία είναι ένας σημαντικός μοχλός κίνησης και χρήσης του χώρου για ορισμένα είδη καρχαριών. Επηρεάζει φυσιολογικές και βιολογικές διεργασίες όπως ο ρυθμός ανάπτυξης, η μετανάστευση, η σίτιση, ο μεταβολισμός, η εμβρυϊκή ανάπτυξη και η πέψη.  

Η θερμοκρασία του νερού είναι αναμφισβήτητα η πιο σημαντική φυσική κινητήρια δύναμη που διέπει τις κινήσεις των καρχαριών. Εάν αυτά τα ζώα δεν είναι σε θέση να ελέγξουν την κατάσταση για παρατεταμένες περιόδους, αυτό πρέπει να έχει αντίκτυπο σε αυτά. Θα μπορούσε να κάνει τη συμπεριφορά τους λιγότερο προβλέψιμη, πιο βίαια εκρηκτική και ακανόνιστη.

Αυξάνονται οι αριθμοί των καρχαριών

Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός των καρχαριών έχει καταρρεύσει κατά περισσότερο από 70% τα τελευταία 50 χρόνια, οι αριθμοί που καταλαμβάνουν την Ερυθρά Θάλασσα, παραδόξως, αυξάνονται. Οι καρχαρίες μεταναστεύουν από τον Ινδικό Ωκεανό, οδηγούμενοι από την κλιματική αλλαγή και επίσης από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η κλιματική αλλαγή σημαίνει αύξηση της θερμοκρασίας του νερού. Καθώς οι θάλασσες γίνονται πιο εύκρατες και πιο τροπικές, πλάσματα όπως οι καρχαρίες προτιμούν να μένουν περισσότερο σε αυτά τα νερά – αλλά γίνονται πιο επιθετικά εάν και όταν δεν καταφέρουν να βρουν τη συνηθισμένη τροφή τους. 

Έχω καταδυθεί, παρατηρώ και ερευνώ εκτενώς τους καρχαρίες στην Ερυθρά Θάλασσα τα τελευταία 14 χρόνια και πιστεύω ότι είναι σημαντικό να προσθέσω αυτούς τους παράγοντες HEPCAλίστα και δώστε τους τη δέουσα βαρύτητα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι απαιτούνται περισσότερα επιστημονικά δεδομένα εάν θέλουμε να μπορούμε να προβλέψουμε πώς οι καρχαρίες θα μπορούσαν να επηρεαστούν όλο και περισσότερο από την κλιματική αλλαγή και άλλες ανθρώπινες τροποποιήσεις στα πρότυπα θερμοκρασίας του νερού.

Ο καρχαρίας τίγρης που σκότωσε τον Ποπόφ ήταν ένας μεγάλος ενήλικος καρχαρίας τίγρης που πιθανότατα είχε μεταναστεύσει από τον Ινδικό Ωκεανό. Περισσότερο από ποτέ, διάφορα είδη καρχαριών μεταναστεύουν από εκεί και όλο και περισσότερο η μετακίνηση μετατοπίζεται από την κανονική εποχιακή μετανάστευση σε πιο μόνιμες μεταφορές. 

Όταν πριν από έξι μήνες είχα μια εντυπωσιακή συνάντηση με έναν ταυροκαρχαρία στον ύφαλο του Daedalus, αναρωτιόμουν ήδη αν η Ερυθρά Θάλασσα θα παρείχε σύντομα το νέο μόνιμο βιότοπο τέτοιων καρχαριών ή όχι. Είναι περίεργο ότι η επαφή με τους ανθρώπους θα είναι ολοένα και πιο πιθανή – και ότι μπορεί να υπάρξουν στιγμές που αυτή η επαφή γίνεται άσχημη;

Η HEPCA προσεγγίστηκε για σχολιασμό.

Επίσης στο Divernet: Η «ανώμαλη» συμπεριφορά καρχαρία κλείνει τοποθεσίες στην Ερυθρά Θάλασσα, Καρχαρίας δαγκώνει δύτη στο Elphinstone, Λιγότερα δαγκώματα καρχαρία σημαίνει λιγότεροι καρχαρίες;, Ο μεγάλος καρχαρίας των Μπαχάμες