Ραντεβού στο Isla Mujeres

ΑΣ ΤΟ ΒΓΑΛΟΥΜΕ ΝΩΡΙΣ ΑΥΤΟ. Το Μεξικό, ή πιο συγκεκριμένα το βορειοανατολικό άκρο της χερσονήσου Γιουκατάν, προσφέρει τις πιο σταθερές παρατηρήσεις στον κόσμο μεγάλου αριθμού φαλαινοκαρχαριών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Μικρή έκπληξη λοιπόν που η περιοχή ενδιαφέρει την ερευνητική ομάδα φαλαινοκαρχαριών από το Marine Megafauna Foundation (MMF) και την εταιρεία καταδύσεων και οικολογικών ταξιδιών Aqua-Firma.
Γιατί όμως υπάρχουν τόσοι πολλοί φαλαινοκαρχαρίες εκεί; Και τι γνωρίζουμε για αυτούς;
Οι φαλαινοκαρχαρίες είναι ένα δημοφιλές είδος με δύτες, αλλά είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι, ήδη από τη δεκαετία του 1980, το να δεις έναν φαλαινοκαρχαρία ήταν ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά στη ζωή για τους περισσότερους ανθρώπους. Μόνο 320 θεάσεις είχαν ποτέ τεκμηριωθεί, παρόλο που οι καρχαρίες διανέμονται από τη Νέα Ζηλανδία σε Νέα Υόρκη. Αποδεικνύεται ότι απλώς δεν ξέραμε πού να κοιτάξουμε.
Τα τροπικά επιφανειακά νερά είναι μια βιολογική έρημος. Σίγουρα, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι απίστευτα βιοποικιλότητα, αλλά είναι απομονωμένες οάσεις σε μια κυριολεκτική θάλασσα του τίποτα. Οι φαλαινοκαρχαρίες τρώνε κυρίως πλαγκτόν και, ως τα μεγαλύτερα ψάρια στον κόσμο, τρώνε πολύ πλαγκτόν.
Οι περισσότερες από τις περιοχές όπου έχει αναπτυχθεί ο εποχιακός τουρισμός φαλαινοκαρχαριών, όπως ο ύφαλος Ningaloo στην Αυστραλία ή το νησί της Μαφίας στην Τανζανία, φιλοξενούν κάποιο σημαντικό βιολογικό γεγονός που κουδουνίζει το δείπνο γκονγκ για τους φαλαινοκαρχαρίες.
Στα ανοιχτά του Μεξικού, το αξιοθέατο είναι τα αυγά των ψαριών. Ο μικρός τόνος, ένα μικρό είδος τόνου που μπορεί να παράγει έως και 1.75 εκατομμύρια αυγά κάθε αναπαραγωγική περίοδο, αναπαράγεται σε μεγάλους αριθμούς στα παράκτια ύδατα βόρεια του Isla Mujeres.
Αν και οι ντόπιοι ψαράδες γνώριζαν για αυτό το ετήσιο φαινόμενο τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι επιστήμονες και οι τουριστικοί φορείς το έπιασαν πολύ πιο πρόσφατα.

ΡΑΦΑΕΛ ΝΤΕ ΛΑ ΠΑΡΡΑ, ένας Μεξικανός επιστήμονας φαλαινοκαρχαρίας, κοίταξε για πρώτη φορά αυτή την υπεράκτια συσσώρευση το 2006. Ο τουρισμός των φαλαινοκαρχαριών είχε ήδη αναπτυχθεί στα ανοιχτά του Isla Holbox, ενός νησιού στη βόρεια ακτή της χερσονήσου, όπου οι φαλαινοκαρχαρίες και οι ακτίνες μάντα τρέφονταν σε ρηχά, πράσινα, πλούσια σε πλαγκτόν νερά κοντά στην ακτή.
Ο Ραφαέλ και οι ντόπιοι συνεργάτες του οργάνωσαν πέντε πτήσεις πιο έξω από τη θάλασσα εκείνη τη χρονιά, κατά τις οποίες καταγράφηκαν 480 φαλαινοκαρχαρίες.
Αυτό άλλαξε τα πάντα. Επανειλημμένες πτήσεις πάνω από αυτήν την περιοχή - γνωστή ως Afuera, που σημαίνει "έξω" στα ισπανικά - έχουν πλέον τεκμηριώσει έως και 420 καρχαρίες σε μία μόνο έρευνα. Είναι, μακράν, η μεγαλύτερη τεκμηριωμένη συσσώρευση φαλαινοκαρχαριών στον κόσμο.
Μεταξύ των πραγμάτων που άλλαξαν ήταν οι απαιτήσεις διαχείρισης. Οι φαλαινοκαρχαρίες είναι προστατευόμενο είδος στο Μεξικό και η κυβέρνηση δημιούργησε ένα ειδικό αποθεματικό Βιόσφαιρας Φάλαινα Καρχαρία το 2009.
Δυστυχώς, η νομοθεσία δεν μπορούσε να συμβαδίσει με τα επιστημονικά αποτελέσματα και η ζώνη Afuera δεν συμπεριλήφθηκε στο αποθεματικό. Πίσω σε αυτό αργότερα.
Ο I [Simon] μελετώ τους φαλαινοκαρχαρίες από το 2005, αρχικά στη Μοζαμβίκη και τώρα σε όλο τον κόσμο. Ο Rafael, η σύζυγός του Beatriz και εγώ προσκληθήκαμε όλοι να συμμετάσχουμε σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα στα ανοιχτά της Utila της Ονδούρας.
Μαθαίνοντας περισσότερα για τη δουλειά τους στο Μεξικό, ήμουν αποφασισμένος να δω αυτό το εκπληκτικό φυσικό γεγονός για τον εαυτό μου.
Η Aqua-Firma διοργάνωσε ένα ταξίδι για να με βοηθήσει να το κάνω αυτό και, από το 2013, η εταιρεία πραγματοποιεί ταξίδια που πληρώνουν για το MMF και την ομάδα του Rafael για τη διεξαγωγή έρευνας στα ανοιχτά της χερσονήσου Γιουκατάν κατά την περίοδο αιχμής του φαλαινοκαρχαρία (Ιούλιος/Αύγουστος) . Οι επισκέπτες που πληρώνουν μπορούν να ενταχθούν στην ομάδα για να τραβήξουν δείγματα, πολλές φωτογραφίες και γενικά να διασκεδάσουν με την παρουσία των εκατοντάδων καρχαριών που χρησιμοποιούν αυτήν την περιοχή ως εποχικό σπίτι τους.
Κάθε φαλαινοκαρχαρίας έχει ένα μοναδικό μοτίβο κηλίδων. Κάνει κάθε άτομο αναγνωρίσιμο, με τον ίδιο τρόπο όπως ένα ανθρώπινο δακτυλικό αποτύπωμα. Μια φωτογραφία του πλευρού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση οποιουδήποτε φαλαινοκαρχαρία, οπουδήποτε στον κόσμο.
Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια αντιστοίχισης είναι μια τεράστια δουλειά. Για να επιταχυνθεί η διαδικασία, απαιτείται αυτοματοποίηση.
Μια τρελή φιλία μεταξύ ενός προγραμματιστή λογισμικού και ενός αστροφυσικού, που και οι δύο ενδιαφέρθηκαν για τη διατήρηση της θάλασσας, οδήγησε σε μια λύση.
Προσαρμόστηκε ένας αλγόριθμος που χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία εικόνων του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και στη θέση των αστεριών χρησιμοποιήθηκαν κηλίδες φαλαινοκαρχαρίας. Το άγριο βιβλίο για τους καρχαρίες φαλαινών διαδικτυακά (online) γεννήθηκε η βάση δεδομένων (www.whaleshark.org).

ΩΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΓΡΑΦΗ, έχουν υπάρξει περισσότερες από 33,000 συναντήσεις με περισσότερους από 7000 μεμονωμένους φαλαινοκαρχαρίες στη βάση δεδομένων. Οι φωτογραφικές υποβολές τόσο από ερευνητές όσο και από το κοινό επιτρέπουν την παρακολούθηση των κινήσεων μεμονωμένων καρχαριών σε όλο τον κόσμο, τον υπολογισμό των μεγεθών του πληθυσμού και τον εντοπισμό και τη διερεύνηση των αυξήσεων ή των μειώσεων στις θεάσεις.
Τα τρισεκατομμύρια αυγά τόνου στο μενού εδώ μπορεί να προσελκύσουν φαλαινοκαρχαρίες από όλο τον Ατλαντικό. Η ακτή του Γιουκατάν, συμπεριλαμβανομένων τόσο των παράκτιων καρχαριών όσο και των καρχαριών Afuera, ήταν η πρώτη περιοχή που έφτασε τους 1000 αναγνωρισμένους φαλαινοκαρχαρίες.
Το 75% των αναγνωρισμένων φαλαινοκαρχαριών από τον Ατλαντικό Ωκεανό έχουν παρατηρηθεί σε αυτήν την περιοχή. Πρέπει να είναι μία από τις υψηλότερες πυκνότητες καρχαριών που υπάρχουν οπουδήποτε στον κόσμο. Ο μικρός τόνος αναπαράγεται κατά τη διάρκεια της νύχτας και τα αυγά τους επιπλέουν απαλά προς τα πάνω για να καλύπτουν την επιφάνεια. Οι καρχαρίες κολυμπούν γύρω-γύρω σκουπίζοντας τα αυγά για ώρες τη φορά.
Μόλις η ωοτοκία της ημέρας εξαφανιστεί, οι καρχαρίες αλλάζουν τη συμπεριφορά τους και κολυμπούν βαθύτερα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μπορεί κάλλιστα να διαχέουν τη θερμότητα μετά από ώρες κολύμβησης και έκθεσης στον ήλιο στα ζεστά επιφανειακά νερά.
Οι υπολογισμοί στο πίσω μέρος του φακέλου αποκαλύπτουν ότι ένας μεσαίου μεγέθους φαλαινοκαρχαρίας, που τρέφεται στην επιφάνεια για 11 ώρες, θα καταπιεί 142.5 κιλά αυγά τόνου. Αυτό είναι περίπου 43,000 Kcal, που ισοδυναμεί με περισσότερα από 8 κιλά σοκολάτας Dairy Milk.
Η μετάβαση σε πιο δροσερό νερό κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί επίσης να επιβραδύνει τον μεταβολισμό τους, συμβάλλοντας στη μεγιστοποίηση της απορρόφησης αυτού του τεράστιου γεύματος.
Με τόση τροφή που προσφέρεται, δεν είναι περίεργο που οι καρχαρίες κολλάνε. Οι τοπικές εργασίες σήμανσης διαπίστωσαν ότι ορισμένοι μεμονωμένοι καρχαρίες μένουν στην περιοχή για έως και έξι μήνες κάθε χρόνο, με τους περισσότερους να έχουν φύγει τελικά από τα τέλη Αυγούστου έως τα μέσα Οκτωβρίου. Έρευνα από το 2003-2012 διαπίστωσε ότι πολλοί καρχαρίες επισκέφτηκαν επανειλημμένα το Afuera, με κάποιους να επιστρέφουν για έξι συνεχόμενα χρόνια.
Που πάνε ενδιάμεσα; Λοιπόν, φαίνεται να διαφέρει μεταξύ των ατόμων. Ο Ραφαέλ και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν πρόσφατα μια μελέτη για 31 φαλαινοκαρχαρίες από το Μεξικό με δορυφορική ετικέτα, οι οποίοι διασκορπίστηκαν στον Κόλπο του Μεξικού ή στην Καραϊβική Θάλασσα. Όταν απομακρύνθηκαν από τη γη και την αξιόπιστη προμήθεια αυγών τόνου, η συμπεριφορά των καρχαριών άλλαξε επίσης.
Επειδή οι φαλαινοκαρχαρίες είναι ψάρια, δεν χρειάζεται να βγουν στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν. Αν και το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους πέρασε κοντά στην επιφάνεια, από το μηδέν έως το βάθος των 200 μέτρων, ένας από τους καρχαρίες παρέμεινε σε ύψος πάνω από 50 μέτρα για τρεις συνεχόμενες ημέρες.
Περιστασιακά βούτηξαν πολύ, πολύ πιο βαθιά, και η μέγιστη κατάδυση από έναν από αυτούς τους καρχαρίες, τα 1928 μέτρα, ήταν η βαθύτερη που έχει καταγραφεί από φαλαινοκαρχαρία μέχρι σήμερα.
Δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι καρχαρίες κολυμπούν τόσο βαθιά. Υπάρχουν πιθανοί λόγοι ή μπορεί να είναι συνδυασμός πολλών.
Μερικές ενδείξεις ήταν εμφανείς. Αντί να συμβαίνουν τυχαία, οι βαθύτερες καταδύσεις γίνονταν συχνά κατά την ανατολή και τη δύση του ηλίου. Όλο και περισσότερο, υποπτευόμαστε ότι οι φαλαινοκαρχαρίες αναζητούν τροφή σε ζωοπλαγκτόν βαθέων υδάτων, που συνήθως μεταναστεύουν μεταξύ της επιφάνειας τη νύχτα και σε βάθος μερικών εκατοντάδων μέτρων κατά τη διάρκεια της ημέρας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΛΑΙΝΟΚΑΡΧΑΡΙΑ, η κατάδυση γύρω από αυτές τις περιόδους μπορεί να τους επιτρέψει να λεηλατήσουν το ζωοπλαγκτόν κατά τη διάρκεια αυτής της μετανάστευσης, όταν υπάρχει ακόμα λίγο φως για να διευκολύνει το κυνήγι τους.
Οι βαθιές καταδύσεις θα μπορούσαν επίσης να έχουν λειτουργία πλοήγησης. Η αυγή και το σούρουπο είναι όταν η ένταση του μαγνητικού πεδίου της Γης φτάνει στο αποκορύφωμά της και – επειδή η γεωμαγνητική κλίση της έντασης αυξάνεται επίσης με το βάθος – αυτές οι καταδύσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ικανότητάς τους να προσδιορίζουν τη θέση τους.
Οι φαλαινοκαρχαρίες γεννιούνται περίπου στα 50-60 εκατοστά και μπορεί να φτάσουν τα 20 μέτρα. Η συσσώρευση Afuera αποτελείται κυρίως από (72%) αρσενικούς φαλαινοκαρχαρίες, με μήκος από 2.5 έως 10 μέτρα. Οι καρχαρίες που υπάρχουν είναι κυρίως νεαροί: όχι μωρά, αλλά λίγοι είναι αναπαραγωγικά ενεργοί.
Πού είναι ο υπόλοιπος πληθυσμός; Λοιπόν, κάπου αλλού. Η γενετική εργασία έχει δείξει ότι οι φαλαινοκαρχαρίες του Ατλαντικού αποτελούν ξεχωριστό υποπληθυσμό από αυτούς που βρίσκονται στον Ινδικό και τον Ειρηνικό ωκεανό, επομένως υποθέτουμε ότι οι ενήλικες - και η πλειοψηφία των θηλυκών - μπορεί να ζουν στον ανοιχτό ωκεανό. Δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να το υποστηρίζουν. Είναι περισσότερο ότι σπάνια συναντώνται κατά μήκος της ακτής.
Μια γυναίκα με ετικέτα, που πιστεύεται ότι είναι νεαρή ενήλικη, έκανε μια τεράστια μετανάστευση από τη ζώνη Afuera, πέρα ​​από τον Ισημερινό στο μέσο του Ατλαντικού.
Αυτό το κολύμπι 7000 χιλιομέτρων, με μέση ταχύτητα περίπου 50 χιλιομέτρων την ημέρα, είναι ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν καταγραφεί ποτέ για φαλαινοκαρχαρία.
Αυτός ο διάσημος καρχαρίας, που τώρα ονομάζεται "Rio Lady", έχει ξαναβρεθεί στο Afuera από τότε. Στην πραγματικότητα, την έβλεπα κάθε χρόνο από τότε που πήγα για πρώτη φορά εκεί το 2013, οπότε αυτό ήταν ένα πραγματικά τεράστιο βρόχο.
Η Rafael είναι αρκετά βέβαιη ότι ήταν έγκυος όταν της επισημάνθηκε για πρώτη φορά, αν και είναι δύσκολο να το πει κανείς, επομένως αυτό το μοναδικό κομμάτι είναι δελεαστικό καθώς μπορεί να υποδηλώνει ότι οι φαλαινοκαρχαρίες γεννούν στα μέσα του Ατλαντικού. Ελπίζουμε ότι η περαιτέρω εργασία θα παράσχει περισσότερα στοιχεία.

ΕΙΝΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΠΡΟΝΟΜΙΟ για να μπορέσουμε να κολυμπήσουμε με τόσους πολλούς από αυτούς τους απειλούμενους καρχαρίες και όλοι πρέπει να σεβαστούμε ότι χρησιμοποιούν την Afuera για τους δικούς τους σκοπούς. Η τεράστια πρόσληψη θερμίδων του ωοτοκίας τόνου μπορεί να βοηθήσει να τροφοδοτήσει τις κινήσεις τους για μήνες μετά.
Είναι κρίμα που η τοποθεσία Afuera οριοθετήθηκε σωστά μόνο μετά τη δημιουργία του αποθέματος της βιόσφαιρας του καρχαρία φαλαινών, καθώς αυτό σημαίνει ότι η κύρια τοποθεσία συγκέντρωσης προστατεύεται ελάχιστα.
Τεράστια ναυτιλιακά σκάφη αγκαλιάζουν την άκρη του Γιουκατάν, πλησιάζοντας επικίνδυνα τους φαλαινοκαρχαρίες.
Αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά, πολλοί φαλαινοκαρχαρίες πιθανότατα σκοτώνονται κατά την πρόσκρουση. Αυτή η ναυτιλιακή λωρίδα πρέπει να μεταφερθεί περαιτέρω στην ανοικτή θάλασσα, και αυτός είναι ένας βασικός στόχος αυτού του έργου.
Αφού είδα μέχρι και 180 καρχαρίες την ημέρα ο ίδιος [λέει ο Simon], μπορώ πραγματικά να πω ότι αυτή είναι μια από τις πιο εκπληκτικές εμπειρίες άγριας ζωής στον κόσμο. Η Afuera μπορεί να είναι η καλύτερη τοποθεσία στον κόσμο για να δείτε και να φωτογραφίσετε φαλαινοκαρχαρίες.