Η Ατλαντίδα της Ιταλίας – μια βουτιά στην αρχαία ιστορία

Ο ΝΤΙΝ ΜΑΡΤΙΝ κίνησε το ενδιαφέρον για τις ιστορίες μιας βυθισμένης ρωμαϊκής πόλης στα νερά της Αδριατικής και η μετέπειτα εξερεύνηση αυτού του αρχαιολογικού θαύματος δεν ταίριαζε περισσότερο με τη διαφημιστική εκστρατεία

Ενώ σε ένα ταξίδι στη Νάπολη, είχα ακούσει για ένα μέρος όπου μπορούσες κυριολεκτικά να βουτήξεις πίσω στην ιστορία. Στην ακμή της, η κλασική ρωμαϊκή πόλη Baia ήταν το ηδονικό Λας Βέγκας της εποχής, αλλά τώρα τα απομεινάρια της γλεντούν κάτω από τα κύματα. Οπως και διάφορες, έχουμε την τιμή που μπορούμε να επισκεφτούμε αυτά τα εκπληκτικά διατηρημένα ιστορικά κειμήλια.

Εξερευνώντας τα ερείπια της Baia

Η Μπάγια βρισκόταν στη βορειοδυτική ακτή του κόλπου της Νάπολης, στην περιοχή που σήμερα είναι Μπάκολι. Ήταν ένα μοντέρνο θέρετρο για αιώνες, ιδιαίτερα προς το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, όταν υπολόγιζαν ότι ήταν ανώτερο από την Πομπηία, το Herculaneum και το Κάπρι από τους υπερπλούσιους της εποχής. Έφτιαχναν εκεί πολυτελείς βίλες για έξι αιώνες, περίπου από το 100 π.Χ. έως το 500 μ.Χ.

Η Baia βρισκόταν πάνω από φυσικούς ηφαιστειογενείς αεραγωγούς και γι' αυτό ήταν γνωστή για τις θεραπευτικές ιαματικές ιαματικές πηγές της, οι οποίες μπορούσαν να βρεθούν σε όλη την πόλη και ήταν αρκετά εύκολο να χτιστούν ιαματικά λουτρά από πάνω. Ήταν επίσης διαβόητη για τον ηδονισμό της και τις συνακόλουθες φήμες για διαφθορά και σκάνδαλα.

Δυστυχώς οι καλές στιγμές δεν κράτησαν και η πόλη λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς τον 8ο αιώνα. Μέχρι το 1500, τα ερείπια της κάποτε πολυτελούς πόλης είχαν εγκαταλειφθεί. Αφού τα ερείπια της πόλης άδειασαν από ανθρώπους, η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε σιγά-σιγά γιατί στις ίδιες ηφαιστειακές οπές που κάποτε ήταν τόσο έλξη για την περιοχή, και τα περισσότερα από τα αρχαία ερείπια πνίγηκαν κάτω από τα ρηχά νερά του κόλπου.

Η πρόσφατη υποβρύχια αρχαιολογία αποκάλυψε πολλά από τα ωραία κτίρια, αγάλματα και δρόμους σε διάφορες καταστάσεις ερειπωμένης και τώρα προστατεύονται στο αρχαιολογικό πάρκο που είναι ανοιχτό για δύτες και κολύμβηση με αναπνευστήρα. 

Έφτασα στο Subaia Dive Center και με υποδέχτηκαν η Penelope και η Ornella, που μιλούσαν φανταστικά αγγλικά. Υπήρχε ένας συνδυασμός δυτών από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και ένα άλλο ζευγάρι από το Ηνωμένο Βασίλειο, και η Ornella εξήγησε τα πάντα για τις πολυτελείς βίλες της Baia, πώς κατέληξαν να βυθιστούν στη θάλασσα και σε ποιες περιοχές θα βουτήξαμε σε αυτό εκδρομή.

Υπέροχα ψηφιδωτά

Η ημέρα περιελάμβανε δύο ρηχές καταδύσεις στα ρωμαϊκά ερείπια, με καμία από αυτές να έχει βάθος μεγαλύτερο από 5 μέτρα. Όντας τόσο ρηχό – και επομένως κατάλληλο για οποιοδήποτε επίπεδο δύτη – μπορείτε εύκολα να χρησιμοποιήσετε τον ίδιο κύλινδρο και για τις δύο καταδύσεις, επομένως δεν χρειάζεται αλλαγή δεξαμενής.

Τα καταδυτικός οδηγός εξήγησε ότι στην πρώτη κατάδυση θα βλέπαμε μωσαϊκά δάπεδα. Αφού μπήκαμε στο νερό από το RIB έπρεπε να τον ακολουθήσουμε μέχρι τον βυθό και να σχηματίσουμε ένα ημικύκλιο μπροστά του. 

Και τα δύο ψηφιδωτά ήταν κατασκευασμένα από ασπρόμαυρες πέτρες και καλυμμένα από ένα λεπτό στρώμα άμμου που τα προστατεύει από τα φύκια και τους θαλάσσιους οργανισμούς. Προχωρώντας απαλά, ο οδηγός μας θα άρχιζε να απομακρύνει το ίζημα για να αποκαλύψει αυτό που βρισκόταν από κάτω. 

Παρακολουθήσαμε καθώς αυτά τα έργα τέχνης εμφανίζονταν μπροστά στα μάτια μας, θαυμάζοντας τα εξαγωνικά σχήματα με τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά στον έναν όροφο και τις εικόνες δύο ανδρών που τσακώνονταν στον άλλο. Και τα δύο ήταν εκπληκτικά καλά διατηρημένα, δεδομένου ότι ήταν άνω των 2,000 ετών, και έμοιαζαν σχεδόν σαν να είχαν δημιουργηθεί την προηγούμενη μέρα.

Κάναμε εναλλάξ για να τραβήξουμε εικόνες πριν καλυφθούν τα υπέροχα δάπεδα για την προστασία τους. Μόλις η άμμος είχε επανατοποθετηθεί προσεκτικά στη θέση της, θα κολυμπούσατε πάνω από την περιοχή ευτυχισμένοι χωρίς να γνωρίζετε τι βρισκόταν από κάτω. Προχωρήσαμε πίσω στη βάρκα για να περιμένουμε την επόμενη συνάντησή μας, φλυαρώντας ενθουσιασμένοι.

Το Νυμφαίο του Αυτοκράτορα Κλαυδίου

Μετακομίσαμε σε ένα νέο αγκυροβόλιο όχι πολύ μακριά, κοντά στο Epitaffio Point, και αρχίσαμε να ταιριάζουμε ξανά. Αυτή τη φορά επρόκειτο να βουτήξουμε στο Νυμφαίο του Αυτοκράτορα Κλαύδιου, βασικά μια τεράστια βίλα όπου ο Καίσαρας και οι φίλοι του ήρθαν για να ικανοποιήσουν τις παρακμιακές επιθυμίες τους.

Πέφτοντας στα υπέροχα γαλάζια νερά της Μεσογείου, ακολουθήσαμε τον οδηγό μας και νιώθαμε δέος από την τεράστια κλίμακα αυτού που είδαμε. Πρέπει να προκαλούσε δέος στα χρόνια της ακμής του.

Το μόνο που έχει απομείνει τώρα είναι υπολείμματα των τοίχων και των θεμελίων, αλλά μπορείτε ακόμα να διακρίνετε το ορθογώνιο σχήμα του κυρίως δωματίου, με μια ημικυκλική αψίδα στο κάτω μέρος και τέσσερις κόγχες στις μεγάλες πλευρές.

Αυτή η τερατώδης πλάκα από μαρμάρινο δάπεδο είχε δύο ημικύκλια φορεμένα μέσα της και καταδυτικός οδηγός μας είχε ζητήσει εκ των προτέρων να το ψάξουμε και να προσπαθήσουμε να βρούμε τι το προκάλεσε. Βλέποντάς το από πρώτο χέρι, έγινε φανερό ότι αυτή ήταν η μεγάλη είσοδος και ότι οι ημικύκλοι ήταν αποτέλεσμα φθοράς που προκλήθηκε από τις ογκώδεις πόρτες που άνοιγαν και κλείνουν.

Υπήρχε μια τεράστια ποικιλία από αγάλματα μέσα και γύρω από τη βίλα, άλλοι όρθιοι, άλλοι επιρρεπείς στον βυθό της θάλασσας, με άλλους να ξεπροβάλλουν από την άμμο. Μερικοί αντιπροσωπεύουν μέλη της οικογένειας του αυτοκράτορα, όπως η μητέρα του Antonia Minore, με ένα παιδί στην αγκαλιά της που αντιπροσωπεύει τη μητρότητα και την κόρη του Octavia Claudia.

Άλλα αγάλματα τόνιζαν τον πολυτελή σκοπό του δωματίου – δύο από αυτά αντιπροσώπευαν τον Βάκχο, τον θεό του κρασιού και των άγριων ζώων. ενώ μια σκηνή από το έπος του Ομήρου Οδύσσεια παριστάνονταν από τα αγάλματα του Οδυσσέα και του Βάιου που πρόσφεραν κρασί στον Κύκλωπα Πολύφημο καθώς σχεδίαζαν να δραπετεύσουν από τη σπηλιά του.

Οι πέτρινοι «ήρωες» Οδυσσέας και Μπάιο ήταν τα δύο πρώτα αγάλματα που ανακαλύφθηκαν στη Μπάια, αλλά η φιγούρα του σκληρού μονόφθαλμου γίγαντα εναντίον του οποίου πονηρεύονταν εξακολουθεί να λείπει.

Μετά την επίσκεψη στο Νυμφαίο, η βουτιά μας συνεχίστηκε κατά μήκος του ασυνήθιστου δρόμου Herculanea σε αρχαία ρωμαϊκά λουτρά. Κάποτε αυτός ο πανίσχυρος δρόμος είχε οδηγήσει στο Portus Julius, ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της Ρώμης. Παραγγέλθηκε η ύπαρξή του το 37 π.Χ. από τον αναγνωρισμένο στρατιωτικό ηγέτη και μηχανικό Αγρίππα και εξακολουθούν να διακρίνονται τα ερείπια αποβάθρων, δεξαμενών και εργαστηρίων επισκευής.

Συμπέρασμα

Πάντα με ιντριγκάρουν οι ασυνήθιστες τοποθεσίες κατάδυσης και το υποβρύχιο αρχαιολογικό πάρκο της Baia ξεχωρίζει. Οπως και διάφορες, είμαστε από τους σχετικά λίγους που μπορούμε να εξερευνήσουμε κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και να εκτιμήσουμε τη θαλάσσια ζωή και την τοπογραφία της, αλλά στη Baia, τα βυθισμένα κατορθώματα μας επιτρέπουν ένα παράθυρο στο παρελθόν, πίσω σε μια εποχή που η Ρώμη κυβερνούσε τον κόσμο και η πόλη ήταν μια από τις πρώτες παραθαλάσσιες αποδράσεις.

Τα κειμήλια είναι σε φανταστική κατάσταση, δεδομένου του πόσο καιρό έχουν μείνει κάτω από το νερό, ειδικά αυτά τα προσεκτικά κρυμμένα και προστατευμένα ψηφιδωτά δάπεδα, και η εμπειρία Baia είναι αυτή που θα μείνει για πάντα μαζί μου.

Φωτογραφίες από τον Dean Martin

Επίσης στο Divernet: Dive & Dig: 'Περισσότερα μυστικά για να αποκαλύψεις', Στην ακτή Cilento