Η ΡΟΗ SCAPA ΕΙΝΑΙ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ και μια ανεμοδαρμένη υδάτινη έκταση περίπου 12 μίλια, η οποία είναι σχεδόν πλήρως περικυκλωμένη από τα νησιά Orkney. Στη γη ολόγυρα υπάρχουν οδυνηρές υπενθυμίσεις του παρελθόντος του Όρκνεϊ εν καιρώ πολέμου – έρημοι στρατώνες, αεροδρόμια, τα ερείπια στρατοπέδων αιχμαλώτων και θέσεις όπλων όλα μαρτυρούν σιωπηλά τη στρατιωτική του ιστορία.
Διαβάστε επίσης: Οι νέες εικόνες των δυτών φωτίζουν τα πολεμικά πλοία Scapa
Για αιώνες το Scapa Flow ήταν ένα ασφαλές, προστατευμένο αγκυροβόλιο για τους ναυτικούς. Τα πλοία Discovery and Resolution του Captain Cook επιβιβάστηκαν στο Stromness το 1780 κατά την επιστροφή τους από τις Νότιες Θάλασσες, όπου ο Captain Cook είχε δολοφονηθεί.
Τα φαλαινοθηρικά πλοία με προορισμό το Στενό του Ντέιβις άρχισαν να καταπλέουν στο λιμάνι τη δεκαετία του 1770 και τα φαλαινοθηρικά πλοία της Hudson Bay Company είχαν ισχυρή παρουσία και μόνιμους πράκτορες στο Stromness για να γράψουν τους ικανούς ναυτικούς Ορκαδούς άνδρες, οι οποίοι ήταν ιδανικοί για ζωή στα φαλαινοθηρικά.
Το 1914, στο ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το Scapa Flow έγινε η βάση για τον Μεγάλο Στόλο και το 1917 ιδρύθηκε η Ναυτική Βάση Lyness στο Hoy με τέσσερις δεξαμενές πετρελαίου χωρητικότητας 12,000 τόνων.
Άλλες 12 δεξαμενές χωρητικότητας 15,000 τόνων η καθεμία κατασκευάστηκαν από το 1936 και μετά, και έξι τεράστιες δεξαμενές πετρελαίου κατασκευάστηκαν μέσα στο λόφο Wee Fea με χωρητικότητα 100,000 τόνων πετρελαίου.
Κατασκευάστηκε μια μεγάλη αποβάθρα όπου τα πλοία μπορούσαν να ελλιμενιστούν για να ανεφοδιαστούν με καύσιμα, χρησιμοποιώντας τα λάφυρα από τις σήραγγες, και απέκτησε το παρατσούκλι Golden Wharf.
Το 1938, καθώς ο πόλεμος φαινόταν για άλλη μια φορά, το Scapa Flow ορίστηκε η Κύρια Πολεμική Βάση για τον Εσωτερικό Στόλο. Είναι μια ναυτική σύμβαση που όλες οι ναυτικές βάσεις ονομάζονται πλοία – η Ναυτική Βάση Lyness ονομάστηκε HMS Proserpine και μέχρι το 1940 φιλοξενούσε πάνω από 12,000 στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό και είχε δικό της κινηματογράφο, θέατρο και εκκλησίες.
Ένα οχυρωμένο κέντρο επικοινωνιών ιδρύθηκε ψηλά στο λόφο Wee Fea που κράτησε τη ναυτική βάση και τον στόλο σε επαφή με τον έξω κόσμο.
ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΝΟ, σημαντικό γεγονός στις 21 Ιουνίου 1919, τα 74 εγκλωβισμένα πολεμικά πλοία του στόλου του αυτοκρατορικού γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού ναυάγησαν στο Scapa Flow για να μην πέσουν στα χέρια των Βρετανών. Ήταν, και εξακολουθεί να είναι, η μεγαλύτερη πράξη ναυτικής αυτοκτονίας που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Εβδομήντα τέσσερα μεγάλα πολεμικά πλοία βυθίστηκαν αργά στον πυθμένα του Flow για να σκουπίσουν τον βυθό της θάλασσας.
Αρχικά, το Ναυαρχείο αποφάσισε να αφήσει τον βυθισμένο στόλο να σκουριάσει για πάντα στον πυθμένα του Scapa Flow.
Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχαν τόσο πολύ παλιοσίδερα που δεν ήταν οικονομικά βιώσιμο να διασωθούν.
Μέχρι τη δεκαετία του 1920, ωστόσο, η τιμή του σκραπ είχε αυξηθεί και η προσοχή των διασωστών στράφηκε στη φαινομενικά ατελείωτη προσφορά των καλύτερων γερμανικών παλιοσίδερων που βρισκόταν στον πυθμένα του Scapa Flow.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, η πλειονότητα των πολεμικών πλοίων ανυψώθηκε, αφήνοντας σήμερα οκτώ πλήρη πλοία του αρχικού στόλου της ανοικτής θάλασσας στον βυθό της θάλασσας που περιμένουν να εξερευνηθούν. Είναι τα θωρηκτά König, Markgraf και Kronprinz Wilhelm 26,000 τόνων, τα καταδρομικά Dresden, Brummer, Cöln και Karlsruhe 5000 τόνων και το αντιτορπιλικό V900 83 τόνων.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ μικρότερα κομμάτια που έχουν απομείνει από άλλα γερμανικά πλοία που διαλύθηκαν – και μεγάλες κοιλότητες στον βυθό από όπου ανυψώθηκαν τα μεγαλύτερα πλοία. Αυτές οι κοιλότητες είναι γνωστές τοπικά ως scrapyards και είναι γεμάτες με κομμάτια και κομμάτια που είχαν σαπίσει ή αποκοπεί από αυτά τα πλοία πριν ανυψωθούν στην επιφάνεια. Υπάρχει επίσης ένα U-boat του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο δεν συνδέεται με την καταστροφή του στόλου – το τελευταίο U-boat που βυθίστηκε σε δράση κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Με την πάροδο των ετών, πολλά άλλα πλοία έχουν πέσει σε θλίψη στο Scapa Flow – τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά. Τράτες, παρασυρόμενα πλοία, ατμόπλοια και ένα δεξαμενόπλοιο έχουν υποκύψει σε σφοδρές καταιγίδες στο βόρειο τμήμα ή εμβολιάστηκαν και βυθίστηκαν κατά λάθος.
Η κλίμακα των ανθρώπινων απωλειών στο Scapa Flow είναι τεράστια – οι δύο μεγαλύτερες απώλειες ανθρώπινων ζωών είναι αμφότερες σε πολεμικά πλοία RN, το HMS Vanguard και το HMS Royal Oak.
Το βρετανικό θωρηκτό Vanguard, βάρους 19,560 τόνων, καταστράφηκε σε κατακλυσμό περιοδικό έκρηξη στις 9 Ιουλίου 1917, με την απώλεια περισσότερων από 700 ανδρών.
Το HMS Royal Oak βυθίστηκε τη νύχτα της 13/14 Οκτωβρίου 1939 όταν, σε μια τολμηρή ναυτική ικανότητα, το γερμανικό υποβρύχιο U47 γλίστρησε επιτυχώς μέσα από τις βρετανικές άμυνες στο Scapa Flow και τορπίλισε το βρετανικό θωρηκτό 29,000 τόνων στο Sca Ορμος.
Οι εκρήξεις της τορπίλης κατέστρεψαν τα κυκλώματα ισχύος και ολόκληρο το πλοίο κάτω από τα καταστρώματα βυθίστηκε στο σκοτάδι.
Απελπισμένο το πλήρωμα σκόνταψε τριγύρω, ψαχουλεύοντας στο σκοτάδι να βρει μια διέξοδο καθώς το πλοίο έτρεχε πάνω – ενώ αστραπιαίες φωτιές από φλεγόμενο cordite σάρωναν τους διαδρόμους σαν μπάλες φλόγας.
Η Royal Oak έγινε χελώνα μέσα σε πέντε λεπτά και βυθίστηκε σε κάτι περισσότερο από 30 μέτρα νερού με το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματος της να παραμένει παγιδευμένο μέσα της. Συνολικά, 833 αξιωματικοί και άνδρες έχασαν τη ζωή τους σε εκείνη τη μία επίθεση. (Αυτά τα δύο τελευταία ναυάγια είναι πολεμικοί τάφοι και οι νόμοι του νησιού Orkney απαγορεύουν την κατάδυση σε αυτούς.)
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, βυθίστηκαν «blockships» στα ανατολικά και δυτικά κανάλια που οδηγούσαν στο Scapa Flow – για να τοποθετηθούν ακίνητα και ανυπέρβλητα εμπόδια στο δρόμο κάθε εχθρικού σκάφους που προσπαθούσε να μπει στο Flow για να επιτεθεί σε σκάφη του βρετανικού ναυτικού.
Σήμερα, αυτή η συγκεντρωμένη αφθονία ναυαγίων σε μια σχετικά μικρή περιοχή έχει κάνει το Scapa Flow μία από τις κορυφαίες τοποθεσίες καταδύσεων ναυαγίων στον κόσμο. Πού αλλού μπορείτε να βουτήξετε σε μια τέτοια συλλογή γερμανικών πολεμικών πλοίων από τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο μέσα σε μία ώρα ταξιδιού με πλοίο από την ξηρά;
Χιλιάδες δύτες επισκέπτονται το Scapa Flow ετησίως από όλο τον κόσμο – οι καταδύσεις έχουν γίνει μεγάλη επιχείρηση στο Orkney και έχουν συμβάλει σημαντικά στην οικονομία του από τη δεκαετία του 1980. Οι ντόπιοι Ορκαδοί εξακολουθούν να ζουν καθημερινά με τις συνέπειες του ναυαγίου του γερμανικού στόλου πριν από σχεδόν 100 χρόνια.
Υπάρχουν περίπου 10 άνετα και καλά εξοπλισμένα καταδυτικά σκάφη πλήρους απασχόλησης που λειτουργούν στο Flow καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, το καθένα ικανό να μεταφέρει 12 δύτες στα ναυάγια.
Πολύ απλά, τα dive-boats σήμερα διαθέτουν όλα όσα θα χρειαστείτε για ένα καταδυτικό ταξίδι στο Scapa Flow.
Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ ΥΨΗΛΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ
Τα ναυάγια βρίσκονται σε ύψος 30 έως 45 μέτρων - με μέση υποβρύχια ορατότητα 10-15 μέτρα.
Τα κύρια γερμανικά ναυάγια είναι πλέον όλα μόνιμα σημαδούρα και μόλις βρεθείτε στο νερό, η γραμμή που οδηγεί στο ναυάγιο από τη σημαδούρα φαίνεται να εξαφανίζεται κατευθείαν κάτω στο άπειρο σε έναν σκοτεινό, απύθμενο λάκκο – τα ναυάγια είναι πολύ πιο κάτω από το θέαμα.
Η κάθοδος στα ναυάγια φαίνεται να διαρκεί για πάντα – και όσο αυξάνεται η απόσταση από την επιφάνεια, τόσο το φυσικό φως εξασθενεί. Σιγά-σιγά η καταχνιά φαίνεται να αποκτά μορφή, καθώς το τεράστιο σχήμα του ναυαγίου υλοποιείται έξω από το σκοτάδι.
Τα γερμανικά ναυάγια είτε βρίσκονται στα πλάγια είτε ανάποδα, επομένως είναι συνήθως ένα επίπεδο κομμάτι κύτους που εμφανίζεται πρώτο.
Τα κρουαζιερόπλοια βρίσκονται όλα στο πλάι, επιτρέποντας στους δύτες να κολυμπήσουν στο πλάι του κύτους και να κοιτάξουν κάτω από το κατακόρυφο πλέον κατάστρωμα.
Λόγω του μεγέθους τους, τα ναυάγια ρίχνουν μια σημαντική σκιά και, στη σκοτεινή πλευρά, το κατακόρυφο κυρίως κατάστρωμα εξαφανίζεται φαινομενικά σε απόλυτο μαύρο.
Συγκεντρώνοντας θάρρος – και πέφτοντας στο πλάι και πέφτοντας ελεύθερα στο κατακόρυφο κύριο κατάστρωμα, τα μάτια συνηθίζουν στο σκοτάδι και σύντομα οι δύτες μπορούν να παρασυρθούν μαγεμένοι πάνω από τα κολοσσιαία γερμανικά πολεμικά πλοία.
Παντού υπάρχει κάτι που σας ενδιαφέρει: κομψά τόξα κρουαζιέρων σχεδιασμένα να κόβουν φέτες μέσα στο νερό. πυργίσκους πυροβόλων όπλων που ξεπροβάλλουν έξω από τη σκοτεινή κατάσταση και αλυσίδες άγκυρας εξαντλούνται από τα ντουλάπια των αλυσίδων τους στα καπάκια που κινούνται με ατμό – πριν πέσουν στον βυθό της θάλασσας.
Οι θωρακισμένοι πύργοι ελέγχου πυρκαγιάς κάθονται μπροστά από τις υπερκατασκευές της γέφυρας, περιστοιχισμένοι με σχισμές θέασης, μερικοί με το γυαλί τους στη θέση τους.
Αμέσως πίσω από τις υπερκατασκευές γεφυρών, οι σωσίβιες λέμβοι κρέμονται άδειες – οι ίδιες οι σωσίβιες λέμβοι κατέβηκαν στο πλάι από τους Γερμανούς ναυτικούς καθώς τα σκάφη βυθίστηκαν. Σειρές από φινιστρίνια πλαισιώνουν τις γάστρες και τα ναυάγια είναι στολισμένα με ένα πλούσιο χαλί θαλάσσιας ανάπτυξης.
Τα ναυάγια του καταδρομικού έχουν ανοίξει πολύ τα τελευταία χρόνια, επιτρέποντας στους δύτες να μετακινηθούν μέσα στα λείψανά τους και να εξερευνήσουν περιοχές του ναυαγίου που ήταν απρόσιτες τα περασμένα χρόνια.
Τα τεράστια ανάποδα θωρηκτά, τα μεγάλα τεχνητά βουνά, εξακολουθούν να διατηρούν τη μορφή τους και προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για σοβαρή διείσδυση ναυαγίων.
Ωστόσο, πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή και μόνο οι κατάλληλα έμπειροι, εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι δύτες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να διεισδύσουν στους σπηλαιώδεις εσωτερικούς χώρους αυτών των ναυαγίων.
Λεπτή λάσπη στρώνει τους διαδρόμους στο εσωτερικό και το απρόσεκτο πτερύγιο το ανακατεύει εύκολα. Οι δύτες μπορεί να τυλιχθούν σε ένα σύννεφο λάσπης και η ορατότητα μπορεί γρήγορα να μειωθεί στο μηδέν.
Σε αυτήν την κατάσταση μπορεί να είναι αδύνατο να βρείτε το δρόμο σας για να βγείτε και γρήγορα θα επικρατήσει πανικός. Υπήρξαν αρκετοί θάνατοι κατά την κατάδυση στο Scapa Flow.
ΟΛΑ ΠΟΛΥ ΣΥΝΤΟΜΑ, είναι ώρα να ανέβεις. Καθώς ανεβαίνετε αργά προς τα πάνω, οι γνωστές πλέον γραμμές του πολεμικού πλοίου θολώνουν και στη συνέχεια συγχωνεύονται ξανά με το φόντο καθώς αφήνετε αυτόν τον σιωπηλό, απόκοσμο κόσμο πολύ πιο κάτω και επιστρέφετε στην επιφάνεια και το φως της ημέρας.
Μόλις βουτήξετε το Scapa Flow, θα λαχταράτε πάντα να επιστρέψετε – η έλξη του είναι μαγευτική. Τα ναυάγια είναι τόσο μεγάλα – κατά μέσο όρο μήκους 150 έως 180 μέτρων – που σε μία κατάδυση μπορείτε να επιλέξετε να περιηγηθείτε σε όλο το ναυάγιο για να δείτε μια επισκόπηση.
Τις υπόλοιπες μέρες μπορείτε να επιλέξετε, ιδιαίτερα στα θωρηκτά, να αφιερώσετε χρόνο για να εξερευνήσετε ένα μικρό μέρος τους με λεπτομέρεια, όπως τα μεγάλα όπλα 12 ιντσών που πυροβόλησαν στη Γιουτλάνδη ή τα «gun runs» των επτά μικρότερων πυροβόλων όπλων 5.9 ιντσών. κατά μήκος κάθε πλευράς των θωρηκτών.
Χρειάζονται δεκάδες καταδύσεις σε οποιοδήποτε ναυάγιο για να το γνωρίσετε πραγματικά. Με την απαράμιλλη αφθονία ναυαγίων στο Scapa Flow, θα φεύγετε πάντα στο τέλος του ταξιδιού σας κατάδυσης με πολλά από τα ναυάγια χωρίς κατάδυση.
Σχετικά απλά, Scapa Flow προσφέρει μερικά από τα καλύτερα ναυάγια στον κόσμο.
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Αυτή η πλήρως ξαναγραμμένη και ενημερωμένη έκδοση του Dive Scapa Flow για τα εκατό χρόνια σηματοδοτεί την 100η επέτειο της «μεγαλύτερης πράξης ναυτικής αυτοκτονίας που έχει δει ποτέ ο κόσμος» - του γερμανικού στόλου ανοιχτής θάλασσας.
Ο Rod Macdonald είναι ο συγγραφέας με τις περισσότερες πωλήσεις μιας σειράς κλασικών βιβλίων για καταδύσεις, όπως το Dive Scotland’s Greatest Wrecks, Dive England’s Greatest Wrecks, Into the Abyss, The Darkness Below, Great British Shipwrecks, Dive Truk Lagoon και Dive Palau. Το 2015 εισήχθη στο διάσημο Explorers Club.
«Το βιβλίο έχει ξαναγραφτεί πλήρως από την αρχή, αν και διατηρεί την ίδια βασική μορφή με τις προηγούμενες εκδόσεις – αλλά αντί για τις παλιές 198 σελίδες, είμαστε τώρα σε περισσότερες από 360», είπε ο Rod Macdonald στο DIVER.
«Είναι τα ξεχωριστά γραφικά που θα συναρπάσουν τον κόσμο, ελπίζω! Οι αρχικές εικονογραφήσεις του ναυαγίου έγιναν το 1990 πριν βίντεο κάμερες κλπ, οπότε ήταν δύσκολο να καταγράψεις εύκολα τα ναυάγια μόνο με ένα υποβρύχιο σημειωματάριο.
«Έχω επανεικονογραφήσει τα βασικά ναυάγια και για να δώσω στους αναγνώστες μια σύντομη κατάδυση, πρόσθεσα μερικές σημειώσεις στις εικονογραφήσεις αυτή τη φορά.
«Ο καθηγητής Chris Rowland είναι ο Διευθυντής του 3D VisLab, Duncan του Jordanstone College of Art & Design στο Πανεπιστήμιο του Dundee, και με την ADUS Deepocean πρωτοστατούν παγκοσμίως με εργασίες σάρωσης ναυαγίων. Προσήχθησαν για την καταστροφή του Deepwater Horizon και το έργο τους ήταν κομβικό στην πρόσφατη επιτυχημένη αύξηση του Costa Concordia.
«Έχουν αναπτύξει νέο λογισμικό που έχει εφαρμοστεί στα ναυάγια Scapa – και τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά, τουλάχιστον για μένα!
«Η λεπτομέρεια είναι απίστευτη και ο Chris μου επέτρεψε ευγενικά να αναπαράγω πολλά σε σχέση με κάθε ένα από τα κύρια ναυάγια, τα blockships, το F2 κ.λπ. Αυτό είναι κάτι αιχμής.
«Ο Μπομπ Άντερσον, πλοίαρχος του καταδυτικού σκάφους Scapa Halton, μου έδωσε επίσης έναν τεράστιο αριθμό φωτογραφιών για να δείξω πώς είναι στην πραγματικότητα σήμερα».
Το Dive Scapa Flow του Rod Macdonald κυκλοφορεί από Whittles Publishing, ISBN 9781849952903, Softback 240 × 170 mm, 368 σελ., 30 £
