Ένας ανησυχητικός παρασιτικός δολοφόνος που μειώνει τους αχινούς σε σκελετούς μέσα σε δύο ημέρες εξαπλώθηκε από τη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ - εξαλείφοντας πληθυσμούς αχινών στον Κόλπο της Άκαμπα και απειλώντας με πλήγμα στους κοραλλιογενείς υφάλους της Ερυθράς Θάλασσας νοτιότερα.
Οι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ έχουν ερευνήσει την επιδημία, η οποία λένε ότι σκότωσε όλους τους αχινούς (Διάδημα σετόσο) στον κόλπο σε λίγους μήνες. Η εκρίζωση έχει σημασία γιατί οι αχινοί, και αυτό το είδος ειδικότερα, θεωρούνται απαραίτητοι για την υγιή λειτουργία των κοραλλιογενών υφάλων.
Ο δολοφόνος πιστεύεται ότι είναι το ίδιο ή ένα παρόμοιο παθογόνο παράσιτο βλεφαρίδων που στη δεκαετία του 1980 σχεδόν εξάλειψε τον πληθυσμό των αχινών της Καραϊβικής, προκαλώντας, όπως λένε οι επιστήμονες, μη αναστρέψιμη ζημιά στους κοραλλιογενείς υφάλους του. Πέρυσι η ασθένεια ξέσπασε ξανά στην Καραϊβική, εξαφανίζοντας επιζώντες πληθυσμούς αχινών. Ο δολοφόνος ήταν μόλις πρόσφατα εντοπίστηκε ως βλεφαρίδα, όπως αναφέρεται Divernet τον Απρίλιο.
Οι επιστήμονες λένε ότι αφού σημειώθηκαν εκτεταμένοι θάνατοι αχινών στα νερά ανοιχτά της Ελλάδας και της Τουρκίας, αναφέρονται τώρα και σε άλλες χώρες νοτιότερα εκτός από το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της Ιορδανίας, της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας. Με την εξάπλωση της επιδημίας με αυτό που αποκαλούν πρωτοφανή ρυθμό, υπέβαλαν επείγουσα έκθεση στην Αρχή Φύσης & Πάρκων του Ισραήλ και αναφέρουν ότι τα μέτρα έκτακτης ανάγκης για τη διάσωση των κοραλλιογενών υφάλων βρίσκονται υπό συζήτηση.
Με τα κοράλλια να κινδυνεύουν ήδη λόγω της κλιματικής αλλαγής, «προστέθηκε μια μέχρι τώρα άγνωστη μεταβλητή», λένε οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ Omri Bronstein. «Οι αχινοί είναι οι «κηπουροί» του υφάλου», λέει. «Τρέφονται με τα φύκια και τα εμποδίζουν να καταλάβουν και να πνίξουν τα κοράλλια που τα ανταγωνίζονται για το φως του ήλιου.
«Δυστυχώς, αυτοί οι αχινοί δεν υπάρχουν πλέον στον Κόλπο του Εϊλάτ [Άκαμπα] και εξαφανίζονται γρήγορα από τα συνεχώς επεκτείνοντα τμήματα της Ερυθράς Θάλασσας νοτιότερα.
«Στην αρχή πιστεύαμε ότι επρόκειτο για κάποιο είδος ρύπανσης ή δηλητηρίασης, ή μια τοπική χημική διαρροή, από τη βιομηχανία και τα ξενοδοχεία στα βόρεια του Κόλπου του Εϊλάτ, αλλά όταν εξετάσαμε επιπλέον τοποθεσίες στο Εϊλάτ, την Ιορδανία και το Σινά, συνειδητοποιήσαμε γρήγορα ότι δεν επρόκειτο για τοπικό περιστατικό. Όλα τα ευρήματα έδειχναν μια επιδημία που εξαπλώνεται ταχέως».
Ακόμη και οι αχινοί που καλλιεργούνταν για έρευνα σε πανεπιστημιακά ενυδρεία είχαν πεθάνει, πιστεύεται ότι είχαν επηρεαστεί από το παθογόνο που βρήκε το δρόμο του μέσω των συστημάτων άντλησης. «Είναι ένας γρήγορος και βίαιος θάνατος», λέει ο Δρ Μπρονστάιν. «Μέσα σε μόλις δύο ημέρες ένας υγιής αχινός γίνεται σκελετός, με τεράστια απώλεια ιστού.
«Ενώ μερικά πτώματα ξεβράζονται στην ακτή, οι περισσότεροι αχινοί καταβροχθίζονται ενώ πεθαίνουν και δεν μπορούν να αμυνθούν, κάτι που θα μπορούσε να επιταχύνει τη μετάδοση από τα ψάρια που τους λεηλατούν».
Οι αχινοί της Μαύρης Θάλασσας ήταν και οι ίδιοι χωροκατακτητικό είδος στη Μεσόγειο, αφού είχαν βρεθεί εκεί μόλις από το 2006, αλλά παρέμειναν ασήμαντη μέχρι το 2018, όταν πληθυσμοί δεκάδων χιλιάδων έγιναν εμφανείς στα ελληνικά και τουρκικά ύδατα.
«Στην Ερυθρά Θάλασσα, η θνησιμότητα εξαπλώνεται με εκπληκτικό ρυθμό και ήδη καλύπτει μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή από αυτή που βλέπουμε στη Μεσόγειο», δήλωσε ο Δρ Μπρονστάιν. «Στο βάθος υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο άγνωστο: Τι σκοτώνει στην πραγματικότητα τους αχινούς; Είναι το παθογόνο της Καραϊβικής ή κάποιος νέος, άγνωστος παράγοντας;
«Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτό το παθογόνο μεταφέρεται σαφώς από το νερό και προβλέπουμε ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα ολόκληρος ο πληθυσμός αυτών των αχινών, τόσο στη Μεσόγειο όσο και στην Ερυθρά Θάλασσα, θα αρρωστήσει και θα πεθάνει.
Ο Δρ Μπρονστάιν προτείνει να δημιουργηθεί επειγόντως ένας πληθυσμός υγιών αχινών από τις ακτές της Μεσογείου του Ισραήλ, ώστε αν εξαφανιστούν στην Ερυθρά Θάλασσα, να μπορούν να αποκατασταθούν αργότερα. «Αυτό είναι ένα πολύπλοκο έργο, αλλά είναι απολύτως απαραίτητο εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε την επιβίωση αυτού του μοναδικού είδους που είναι τόσο κρίσιμο για το μέλλον των κοραλλιογενών υφάλων».
Η Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ μελέτες της ομάδας για το ζήτημα δημοσιεύονται στο Βασιλική Εταιρεία Open Science και Σύνορα στη θαλάσσια επιστήμη.
Επίσης στο Divernet: Blue Goos & αχινοί με καπέλα – αλλά γιατί;, Ο αφανής ύφαλος
