Οποιοσδήποτε δύτης που έχει υποβληθεί σε τεχνική εκπαίδευση χρησιμοποιώντας μια μαυρισμένη μάσκα θα έχει μια ιδέα για το πώς είναι να στερείται μια βασική αίσθηση κάτω από την επιφάνεια, αλλά μπορεί η κατάδυση να είναι ακόμα εθιστική με μειωμένη όραση; Μια πρόσφατη νεοσύλλεκτος στον κόσμο της κατάδυσης το σκέφτεται – μιλάει στον Steve Weinman
«Στην τελευταία μου κατάδυση στη Μοζαμβίκη, αυτός ο μεγάλος ταυροκαρχαρίας ήρθε από κάτω μας και ο φίλος-δύτης μου μόλις με χτύπησε στο κεφάλι και άρχισε να βουίζει τη μελωδία Τα σαγόνια του καρχαρία. Μπορούσα κάπως να το ακούσω και να το νιώσω!».
Η Τζες Πίτα μου λέει για σήματα κατάδυσης. Πρέπει να είναι λίγο διαφορετικά όταν είσαι νομικά τυφλός.
«Τα σήματα μας είναι απτικά», εξηγεί. «Ό,τι μου λέει ο φίλος μου, μπορώ να νιώσω στο χέρι ή στο χέρι μου, και περιστασιακά βρίσκουμε αυτά τα τυχαία σήματα για διαφορετικά είδη ψαριών που αφορούν το πρόσωπό μου. Έτσι, για μια τρομπέτα, για παράδειγμα, ο φίλος μου μπορεί να με χτυπήσει στο πηγούνι.
«Για να δώσουμε σήμα ΟΚ, θα κολυμπήσουμε με τα δάχτυλά μας συνδεδεμένα και μετά θα δώσω την οπτική εκδοχή του ΟΚ, γιατί προφανώς ο φίλος μου μπορεί να το δει. Όλα τα σήματα που χρησιμοποιούν οι αρτιμελείς δύτες, μόλις τα μεταμορφώσαμε σε έναν τρόπο που θα μπορούσα να τα νιώσω και θα μπορώ να δώσω τα κανονικά σήματα πίσω».
Η Jess έχει λάβει τα προσόντα μόνο για λίγους μήνες, αλλά, σε ηλικία 21 ετών, έγινε η πρώτη νομικά τυφλή PADI Adaptive Scuba Diver – και είναι επίσης μια από τις πιο πρόσφατες εισόδους του PADI AmbassaDivers.
Έχουν περάσει εννέα χρόνια από τότε που μια διάγνωση όγκου στον εγκέφαλο οδήγησε σε μια επέμβαση που άφησε την Jess με σοβαρή βλάβη στο οπτικό της νεύρο.
«Έχω κάποιο όραμα», λέει, «αλλά κατατάσσομαι στην κοινότητα με χαμηλή όραση επειδή είναι πολύ περιορισμένη. Η κεντρική μου όραση είναι εντελώς μαύρη, αν και έχω κάπως αστέρια εκεί – μόνο έτσι μπορώ να το εξηγήσω – και η περιφερειακή μου όραση είναι εξαιρετικά θολή. Έχω επίσης προβλήματα με την αχρωματοψία και την αντίληψη του βάθους, επειδή όλα θολώνουν σε οτιδήποτε άλλο».
"Αυτό ήταν πραγματικά επικό!"
Η τύφλωση άλλαξε τη ζωή της Jess, αλλά αυτό που δεν έκανε είναι να την κρατήσει πίσω. Είναι στο δεύτερο έτος σπουδών ψυχολογίας και ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πρετόρια, αναζητώντας μια καριέρα είτε στη βιομηχανική είτε στην κλινική ψυχολογία.
Είναι επίσης τζαμπατζής, παίζει μια σειρά μουσικών οργάνων, είναι μια αφίσα και ομιλήτρια με κίνητρα στα social media μέσω του έργου της Mission With A Vision και προσφέρει την εμπνευσμένη Flying Blind podcast/blog που ξεκίνησε όταν ήταν 16 ετών.
Η Jess είχε συνεχίσει σε ένα γενικό σχολείο αφού έχασε την όρασή της, αλλά αντιμετώπισε αρνητικές συμπεριφορές εκεί. Αυτό την έκανε αποφασισμένη τόσο να εκπαιδεύσει τους ικανούς για το πώς να συμπεριφέρονται στα άτομα με αναπηρίες όσο και να μοιραστεί τις εμπειρίες και τη θετικότητά της με άλλους σε συγκρίσιμες καταστάσεις.
Το κεντρικό της μήνυμα είναι: επικεντρώσου σε αυτά που μπορείς να κάνεις, όχι σε αυτά που δεν μπορείς. Ακόμα κι έτσι, μπορεί να νομίζετε ότι είχε ήδη πολλά για να την κρατήσει απασχολημένη χωρίς να προσθέσει καταδύσεις στο μείγμα. Ίσως ο υποβρύχιος κόσμος την είχε γοητεύσει πριν χάσει την όρασή της;
Όχι ιδιαίτερα, φαίνεται. «Με ενδιέφεραν όλα τα θαλάσσια πλάσματα, αλλά όχι απαραίτητα η ιδέα της αυτόνομης κατάδυσης», λέει. Ούτε το σπίτι της οικογένειάς της ήταν κοντά στη θάλασσα. «Δεν ήταν ποτέ πραγματικά μέρος του σχεδίου μου, γιατί πάντα το σκεφτόμουν περισσότερο ως ένα οπτικό άθλημα ή χόμπι – οι άνθρωποι κάνουν βουτιές για να δουν τους υφάλους και τα όμορφα ψάρια!»
Όμως πέρυσι μια οικογενειακή φίλη είχε συναντήσει το Reef Divers PADI 5* IDC στην Πρετόρια, όχι μακριά από το σπίτι της. «Έψαχναν ανθρώπους για να δοκιμάσουν το νέο Adaptive Scuba Diver πρόγραμμα, και είχε πει ότι γνώριζε κάποιον που ήταν τυφλός και μπορεί να ενδιαφερόταν. Ήμουν σαν, είναι απλώς μια μέρα, μπορεί να είναι διασκεδαστική – ας το δοκιμάσουμε. Οπότε απλά το πήγα».
“Μεγάλη αίσθηση!” έτσι περιγράφει η Jess εκείνη την πρώτη βύθιση στην πισίνα Water Orphans τον περασμένο Ιούνιο. «Δεν ήξερα πώς να το εξηγήσω όταν βγήκα για πρώτη φορά – αυτό το συναίσθημα του να βρίσκομαι κάτω από το νερό και να ακούω μόνο την αναπνοή μου ήταν τόσο γαλήνιο και η ευτυχία του να μην χρειάζεται να ανησυχώ για όλες τις άλλες αισθήσεις στις οποίες βασίζομαι συνήθως .
«Επειδή δεν έχω την όρασή μου, βασίζομαι συνήθως στην ακοή μου ή στην αίσθηση της αφής μου, επομένως είμαι πάντα ανεβασμένη και συγκεντρωμένη. Το να βρίσκομαι εκεί κάτω ήταν τόσο ήρεμο.
«Πίστευα ότι θα ήταν κάτι που θα ήταν μια φορά, κάτι να πω ότι είχα βιώσει, αλλά μόλις βγήκα από το νερό εκείνη την ημέρα, ένιωσα ότι, φίλε, αυτό ήταν πραγματικά επικό!»
Περισσότερο ενθουσιασμένος παρά ανήσυχος
Ο συντονιστής Adaptive Techniques της PADI, Fraser Bathgate, μπορεί να είναι εξοικειωμένος στους βρετανούς δύτες επειδή έγινε ο πρώτος εκπαιδευτής κατάδυσης με αναπηρία, στις αρχές της δεκαετίας του '90, και για την ίδρυση της αρχικής ενσάρκωσης του προγράμματος αποκατάστασης καταδύσεων Deptherapy για τραυματισμένους βετεράνους του Ηνωμένου Βασιλείου.
Είχε έρθει σε επαφή με τον Peter Herbst, επικεφαλής εκπαιδευτή του Reef Divers, που ισχυρίζεται ότι είναι η παλαιότερη σχολή καταδύσεων στη νότια Αφρική.
«Ο Φρέιζερ σκέφτηκε όλο αυτό το έργο για να με πληρώσει και να με πάρει στο PADI», λέει η Τζες. «Μόλις είχα τελειώσει τις εξετάσεις του πρώτου μου εξαμήνου και πήγαινα στο δεύτερο εξάμηνο, οπότε δεν ήμουν σίγουρος αν είχα τον χρόνο σε εκείνο το σημείο – αλλά μετά ήρθαν ξανά σε επαφή μαζί μου και μου είπαν: ήθελα να προκριθώ; ” Αποφάσισε ότι το έκανε.
Η Fraser πρότεινε στην Jess να κάνει ένα ταξίδι στη Μοζαμβίκη με τους Reef Divers για την πρώτη της εμπειρία κατάδυσης ανοιχτής θάλασσας.
«Δεν τρόμαξα με την ιδέα», λέει η Jess. «Δεν ήξερα τι να περιμένω, αλλά νομίζω ότι ήμουν περισσότερο ενθουσιασμένος παρά ανήσυχος».
Λίγες εβδομάδες πριν από την αναχώρησή της τον περασμένο Νοέμβριο έκανε εκπαίδευση στην πισίνα στην Πρετόρια, με περισσότερες συνεδρίες κατά την άφιξή της στη Μοζαμβίκη. Τρεις επιτυχημένες καταδύσεις ανοιχτής θάλασσας θα την έδειχναν ως Προσαρμοστική Καταδύτρια.
Θεωρητικά, θα μπορούσε να επιτρέψει την κατάδυση στα 18 μέτρα όπως ένας δύτης ανοιχτού νερού, αλλά για ασφάλεια περιορίζεται στα 12 μέτρα. «Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχουν κάποια πράγματα, όπως η πλοήγηση με πυξίδα, που δεν θα μπορούσα να κάνω, οπότε θα πρέπει πάντα να βασίζομαι σε έναν φίλο μου».
Η πρώτη της βουτιά στον Ινδικό Ωκεανό ήταν «πολύ φοβερή εμπειρία», λέει. «Δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσω την αίσθηση του να βρίσκομαι εκεί από κάτω.
«Δεν με χτύπησε μέχρι που κατεβήκαμε από το σκάφος και έσκαγα στη μέση του ωκεανού. Ωραίο, συμβαίνει στην πραγματικότητα! Όταν κατεβήκαμε σε αυτό το απέραντο γαλάζιο, ήταν απλά ένα τόσο διαφορετικό συναίσθημα. Μετά φτάσαμε στον πάτο, και το μόνο που μπορούσα να ακούσω ήταν αυτό το τρίξιμο του υφάλου, όλα τα καρκινοειδή και τα διάφορα είδη κοραλλιών, απλώς η πιο περίεργη αίσθηση αλλά ακουγόταν τόσο επικό.
«Δεν ήξερα πώς να το εξηγήσω γιατί δεν είχα ξανακούσει αυτόν τον ήχο. Νόμιζα ότι θα ήταν πολύ θορυβώδες, αλλά όλη αυτή η ζωή ήταν απλώς τρελή».
Χρώματα του υφάλου
Είχε η Τζες σε θέση να ζήσει τα χρώματα του υφάλου; «Το μεγαλύτερο μέρος της χρωματικής γκάμα που μπορώ να δω βασίζεται σε μια λογική αίσθηση της όρασής μου πριν την χάσω στα 11. Η λογική μου λέει ότι το γρασίδι είναι πράσινο και ο ουρανός είναι μπλε, οπότε όταν βρισκόμαστε από κάτω, ξέρω ότι τι είναι γύρω μου είναι μπλε.
«Τα δύο βασικά χρώματα που μπορώ να δω κυρίως είναι το μπλε και το κίτρινο και τα πιο δύσκολα είναι το κόκκινο και το πράσινο. Έτσι, όταν είμαστε εκεί κάτω, μπορώ να διακρίνω το μπλε του νερού, αλλά στον ύφαλο, λόγω όλων των διαφορετικών χρωμάτων, δεν μπορώ να καταλάβω τι συμβαίνει, ειδικά αν υπάρχουν ψάρια που κολυμπούν ανάμεσα στα κοράλλια. Όλα τα χρώματα θολώνουν μεταξύ τους, έτσι δεν μπορώ να δω αυτό που κοιτάζω – μπορώ να καταλάβω μόνο από τις αντιθέσεις.
«Αν κοιτάω μπροστά, μπορώ να δω κάπως το διάλειμμα ανάμεσα στο χρώμα του νερού, όποιο κι αν είναι το χρώμα του υφάλου και ίσως πιο ανοιχτόχρωμα κομμάτια άμμου. Έτσι μπορώ να χτίσω μια εικόνα στο μυαλό μου.
«Στη συνέχεια, όταν θα είμαστε έξω από το νερό, θα μας εξηγήσουν ότι υπήρχε μια φωτεινή ροζ ανεμώνη ή ένα λαμπερό κίτρινο ψάρι και τέτοια πράγματα».
Ο Jess περιγράφει τον Peter Herbst ως «έναν από εκείνους τους τύπους που θα κάνουν τα πάντα για να το κάνουν να λειτουργήσει. Είχε μάθει από τις εμπειρίες του Φρέιζερ ως χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου στο νερό και μπορούσε να δει τι ήταν δυνατό.
«Μου μάθαινε όλα τα βασικά σήματα ασφαλείας, μετά δουλεύαμε πάνω σε αυτά που θα μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε από τις εμπειρίες μου ως δύτης, ώστε να διδάσκουμε ο ένας στον άλλο νέα πράγματα. Είναι πολύ καλός άνθρωπος για να δουλέψεις μαζί του, πολύ εύκολος, πραγματικά αστείος – και δεν σε κάνει να νιώθεις ότι διαφέρεις από όλους τους άλλους.
«Όλοι οι φίλοι και οι εκπαιδευτές με τους οποίους έχω βουτήξει ήταν ίδιοι: εύκολοι και κατανοητοί. Είναι όλοι πρόθυμοι να επικοινωνήσουν και έτοιμοι να αλλάξουν κάτι για να λειτουργήσει. Υπάρχει πάντα αυτή η αίσθηση ότι είναι is είναι δυνατόν να το κάνουμε."
Το κουτόψαρο είναι τετράγωνο
Ο Jess είχε πρόσφατα επιστρέψει από ένα άλλο ταξίδι του Reef Divers, μια «όμορφη» εκδρομή στο νότιο αφρικανικό hotspot καταδύσεων Sodwana Bay. Έχοντας γίνει περισσότερο στο σπίτι με το άθλημα, μπορεί τώρα να αξιολογήσει την καμπύλη μάθησής της και πιστεύει ότι ήταν πολύ πιο εύκολο από ό,τι περίμενε.
«Όταν ξεκινήσαμε την όλη διαδικασία, μιλώντας για το ότι έπρεπε να κάνουμε όλα αυτά τα διαφορετικά σήματα χεριών και να βρούμε νέα, φαινόταν ότι θα υπήρχαν πολλές επιπλοκές, απλώς φροντίζοντας όλοι να βρίσκονται στην ίδια σελίδα.
«Αλλά καθώς προχωρούσαμε συνηθίσαμε στο πώς θα λειτουργούσε ο ένας ο άλλος, και ακόμα κι αν δεν ήταν ο ίδιος φίλος-δύτης όλη την ώρα, θα έβρισκες τον συγχρονισμό σου. Τα απτικά σήματα ήταν απλά και εύστοχα, γεγονός που το έκανε πολύ πιο εύκολο».
Στο ταξίδι της Sodwana είχε δύο διαφορετικούς φίλους «αλλά μόλις μιλήσαμε για τα σήματα χεριών το βράδυ πριν από τις καταδύσεις και στη συνέχεια, καθώς συνεχίζαμε και συναντούσαμε νέους τύπους ψαριών, δημιουργήσαμε τα δικά μας νέα σήματα. Έτσι για ένα κουτόψαρο, θα σχεδίαζαν ένα τετράγωνο στο χέρι μου. Ήταν πάντα απλό, πάντα εύκολο».
Τούτου λεχθέντος, ο Peter πρότεινε ότι η χρήση κρανών full-face με σύστημα comms για την ενεργοποίηση της φωνητικής αλληλεπίδρασης μπορεί να είναι ένα χρήσιμο επόμενο βήμα. Και αυτή η εγκατάσταση μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη τώρα που ο Jess διορίστηκε Πρεσβευτής του PADI, σε μια αποστολή να επικοινωνήσει ότι κανείς δεν χρειάζεται να απορρίψει την ιδέα να γίνεις αυτοδύτης λόγω φυσικών διαφορών.
«Νιώθω ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι σαν εμένα θα πρέπει να ενδιαφέρονται για τις καταδύσεις, αλλά δεν νομίζω ότι έχουν ενημερωθεί ότι όλη αυτή η προσαρμοστική τεχνική κατάδυσης είναι διαθέσιμη», λέει. «Πολλοί άνθρωποι, ακόμα και η οικογένεια και οι φίλοι μου, όταν τους μίλησα για τις καταδύσεις είπαν ότι είσαι τρελός, υπάρχουν καρχαρίες από κάτω!
«Βάζοντας τον εαυτό σας εκεί έξω, νομίζω ότι κάποιοι άνθρωποι είναι λίγο νευρικοί για να το κάνουν αυτό. Μερικοί φίλοι λένε ναι, θα ήταν ωραίο να δοκιμάσουν την αυτόνομη κατάδυση, αλλά στην πραγματικότητα δεν το κάνουν ποτέ. Λέω: Ελάτε, παιδιά, χάνετε εδώ!
«Άτομα με διαφορετικά εύρη αναπηριών κάνουν καταδύσεις, αλλά οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι δυνατό».
Φιλοδοξίες της Καραϊβικής
Δεν σταματάει η Jess τώρα. «Πρέπει να μοιράσω τον χρόνο μου μεταξύ σπουδών και καταδύσεων – το μυαλό μου είναι περισσότερο προς τις καταδύσεις, αλλά θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε να λειτουργήσει».
Μετά από ένα άλλο ταξίδι στο Sodwana Bay αυτόν τον μήνα, θα πάει στη Μαδαγασκάρη τον Ιούνιο και ελπίζει να μπορέσει να βουτήξει με τους φίλους της στη Μοζαμβίκη ξανά τον Αύγουστο. «Απλώς έχω κάτι για καταδύσεις, θέλω να το κάνω πιο συχνά και να ασχολούμαι περισσότερο».
Τι γίνεται με την εξερεύνηση του μεγάλου κόσμου της κατάδυσης πέρα από τις αφρικανικές ακτές; «Έχω ακούσει πολλούς ανθρώπους να μιλούν για τα νησιά Κέιμαν, οπότε θα ήθελα πολύ να πάω εκεί», λέει ο Τζες, ο οποίος ξεκάθαρα περνάει χρόνο με Αμερικανούς πρόσφατα. Ως PADI AmbassaDiver, μπορεί απλώς να προσπαθήσει να στείλει μερικές συμβουλές στο εκπαιδευτικό πρακτορείο της, προτείνω.
Επίσης στο Divernet: 4 αυτοδύτες που ορκίζονται στην προσαρμοστική διδασκαλία, Πώς οι δεξιότητες κατάδυσης ενισχύουν τους Παραολυμπιονίκες, Οι 4 λόγοι της PADI για να είσαι ευδιάθετος το 2024
Αυτό είναι φοβερό Jess, είμαστε εξαιρετικά περήφανοι για σένα. Ευχαριστούμε τους Reef Divers, PADI & Fraser που άνοιξαν έναν άλλο κόσμο για να εξερευνήσει ο Jess. Με αυτό το προσαρμοστικό πρόγραμμα απλώς το κάνει πιο δυνατό. Υπάρχουν πάντα τρόποι να αντιμετωπίσετε μια πρόκληση, σας ευχαριστούμε για τις προσπάθειες και την υπομονή σας. Δίνετε στην κοινότητα ατόμων με ειδικές ανάγκες μια ευκαιρία να επιδιώξει κάτι που πίστευαν ότι θα ήταν αδύνατο. Το ζωύφιο έχει δαγκώσει αυτή τη νεαρή κοπέλα και δεν μπορεί να την σταματήσει.
Αυτό είναι πραγματικά ενδιαφέρον. Η γυναίκα μου έχασε την όρασή της μετά από πολλά χρόνια ως αυτοδύτης. Αν και έχουμε προσφερθεί πολλές φορές να την κατεβάσουμε έκτοτε, αποφάσισε ότι δεν έχει νόημα, επειδή η ευχαρίστησή της ήταν στην οπτική πτυχή των υφάλων. Αλλά όλα τα εύσημα σε κάποια σαν αυτή τη νεαρή κοπέλα που πραγματικά μαθαίνει να βουτάει τυφλή. Αλλά επιστρέφοντας στη σύζυγό μου, αποφάσισε να μάθει ελεύθερη κατάδυση και έγινε το πρώτο τυφλό άτομο που πληρούσε τις προϋποθέσεις. Κατηφορίζει τη γραμμή που συνδέεται με κορδόνι και καραμπινιέ, και έβαλα το ρολόι της να ηχεί σε διάφορα βάθη. Προφανώς έχει και φιλαράκι.