Παράσταση με φώτα

ΕΙΧΑ δει μόνο ποτέ οι φωτογραφίες –τόσο εξωγήινες που έμοιαζαν να είναι από άλλο κόσμο– αλλά, στην πραγματικότητα, δεν είχα ιδέα τι να περιμένω. Αυτό με έκανε ελαφρώς νευρικό.

Ήμουν στο Nosy Sakatia στη βορειοδυτική Μαδαγασκάρη, έτοιμος να ξεκινήσω μια νυχτερινή κατάδυση φλούο. Εκείνο το απόγευμα, είχα επισκεφτεί τον ίδιο χώρο με το Sakatia Lodge's divemaster Τζόντι, εν μέρει για να ελέγξουν τις ικανότητές μου αλλά και να δουν τη διαφορά στον ύφαλο από μέρα σε νύχτα.

Με διαβεβαίωσαν ότι δύσκολα θα το αναγνώριζα.

Είχα ακούσει για πρώτη φορά για τις καταδύσεις φλούο εκεί από τον φίλο μου τον Σάιμον Πιρς, ο οποίος είχε επιστρέψει πρόσφατα από τη Μαδαγασκάρη βουίζοντας για να μπει (ή να κολυμπήσει) σε μια σκηνή από το Avatar.

Μετά από μερικές μόλις βουτιές φλούο, είχε εφοδιαστεί με όλο τον εξοπλισμό που χρειαζόταν για να φωτογραφίσει αυτό το φαινόμενο και είχε γεμίσει τη φωτογραφική μηχανή του με παράξενα πλάσματα βιοφθορισμού. Ενδιαφερόμενος, έπρεπε να το ελέγξω.

Παρά τον ενθουσιασμό μου, είχα ακούσει ότι τα φωτεινά, τριπλά χρώματα και τα άγνωστα σχήματα σε μια fluo-dive θα μπορούσαν να αποπροσανατολίσουν, ιδιαίτερα στην αρχή.

Φανταζόμουν ότι είχα κάποια μορφή κακού υποβρύχιου ταξιδιού, να μην μπορώ να αναγνωρίσω τα ξένα σχήματα ή να ξεχωρίσω πάνω από κάτω. Έτσι με τρόμο έφτασα στη σχολή καταδύσεων γύρω στο ηλιοβασίλεμα.

divemaster μασά με έτρεξε μέσω της ενημέρωσης. Το Fluo, μου είπε, είναι μια – σχετικά – νέα μορφή κατάδυσης, οπότε δεν είναι ακόμη ευρέως διαδεδομένη.

Ο βιοφθορισμός εμφανίζεται όταν το φως απορροφάται και στη συνέχεια εκπέμπεται ξανά σε διαφορετικό μήκος κύματος, κάνοντας το αντικείμενο ή το πλάσμα στη μέση της διαδικασίας να φαίνεται να λάμπει. Είναι διαφορετικό από τη βιοφωταύγεια, στην οποία ένας οργανισμός δημιουργεί και εκπέμπει φως μέσω μιας χημικής αντίδρασης, επειδή πρέπει να λάμψει ένα φως στο θέμα για να λάμψει.

Για να δούμε βιοφθορισμό σε μια νυχτερινή κατάδυση, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε πυρσούς μπλε φωτός (που έχει ως αποτέλεσμα τον καλύτερο υποβρύχιο φθορισμό, αλλά είναι επίσης αβλαβής για τα ζώα) και να τοποθετήσουμε κίτρινα πλαστικά φίλτρα πάνω από μάσκες (για να εξαφανιστεί το μπλε φως).

Χρησιμοποιούνται μαζί, αποκαλύπτουν την πλήρη επίδραση του φθορισμού, δείχνοντας τον ύφαλο σε ένα έντονο, μαγικό νέο φως.

Για πολλά ψάρια βιοφθορισμού, αυτή η ντίσκο στα βαθιά νερά είναι ακριβώς όπως βλέπουν τον κόσμο. Ο Simon εξήγησε ότι, ακριβώς όπως χρησιμοποιούμε κίτρινα φίλτρα πάνω από το δικό μας μάσκες για να δείτε αυτά τα επιδεικτικά χρώματα, «πολλά βιοφθορισμού ψάρια χρησιμοποιούν το ίδιο κόλπο – έχουν κίτρινα φίλτρα στους φακούς και τους κερατοειδείς τους.

«Οι εκπομπές φθορισμού τους είναι αόρατες σε εμάς, και στα περισσότερα αρπακτικά ψάρια, αλλά στροβοσκοπούν την παρουσία τους σε άλλα ψάρια που μοιράζονται αυτήν την προσαρμογή.

«Είναι σαν αόρατο μελάνι – ένας μυστικός τρόπος επικοινωνίας χωρίς ανίχνευση».

Ο βιοφθορισμός εμφανίζεται σε περισσότερα από 250 είδη ψαριών, καθώς και σε σκληρά κοράλλια, μέδουσες, γαρίδες mantis, θαλάσσιες χελώνες και άλλες ομάδες, μου είπε ο Simon. Είναι ιδιαίτερα συχνό σε κρυπτικά είδη.

«Πολλά είδη ψαριών κοραλλιογενών υφάλων όπως τα αγγελόψαρα έχουν ζωηρά χρωματικά σχέδια», είπε. «Σε αντίθεση, τα κρυπτικά, όπως η σαυρόψαρα και το σκορπιόψαρο, φαίνονται καλά καμουφλαρισμένα. Μια πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι το 87% αυτών των κρυπτικών ψαριών είναι βιοφθορισμού, σε σύγκριση με μόνο το 9% των άλλων ψαριών.

«Έχουν τα καλύτερα και των δύο κόσμων – κρυμμένα από τα αρπακτικά, αλλά πανέμορφα μεταξύ τους».

Υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν γνωρίζουμε για τον βιοφθορισμό και τον ρόλο του στον ωκεανό. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα βατράχια χρησιμοποιούν φθορίζοντα θέλγητρα. «Η Wrasse χρησιμοποιεί βιοφθορισμένες οθόνες κατά τη διάρκεια της ερωτοτροπίας», λέει ο Simon. «Τα τριπλέτα χρησιμοποιούν τα κόκκινα βιοφθορίζοντα μάτια τους για να αναδείξουν το θήραμα των κωπηλοπόδων τους, του οποίου τα μάτια αντανακλούν το φως αλλά δεν μπορούν να το δουν οι ίδιοι».

Εάν η απογευματινή μου κατάδυση είχε χρωματιστεί προσεκτικά με κηρομπογιές, η νυχτερινή μου κατάδυση fluoro θα έμοιαζε σαν να είχε σκαρφιστεί ο ύφαλος με στυλό φθορισμού; Αυτό ήλπιζα.

τον ξένο μας γαλαξία ήταν πυκνή από εξωγήινους: απίθανα πράσινες ανεμώνες που γαργαλούσαν το μαύρο νερό, ένα μωβ καβούρι ανεμώνης με ζωηρό πορτοκαλί κέλυφος να σκαρφαλώνει στον ύφαλο, και μικρές αλλά εκθαμβωτικές γαρίδες που λάμπουν από τον ύφαλο.

Ένας σκορπιός σκαρφαλωμένος στον βράχο, με κόκκινο νέον λερωμένο πάνω του. Το ρουζ του ήταν πολύ εξωφρενικό για να φαίνεται τόσο ζοφερό.

Τα μικροσκοπικά πλάσματα που θα δυσκολευόμουν να δω από κοντά κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν δύσκολο να εντοπιστούν από ένα μέτρο μακριά κάτω από τον μπλε φακό μου. Μικρές σπίθες που θα χάνονταν εύκολα στο φως της ημέρας μας φώναξαν από το κοράλλι και κινηθήκαμε αργά για να τις εξετάσουμε όλες.

Ο Σάιμον είχε εξηγήσει τη χρησιμότητα όλων αυτών στις προσπάθειες διατήρησης: «Πάνω από τα μισά είδη ψαριών που ζουν σε κοραλλιογενείς υφάλους είναι αυτά τα μικρά, δυσεύρετα κρυπτικά», είπε. «Οι συνήθεις αριθμοί ψαριών μπορούν να υποτιμήσουν κατάφωρα την πραγματική βιοποικιλότητα. Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά τα μικρά είδη είναι βιοφθορισμού, επομένως ανάβουν σαν κραιπάλη της δεκαετίας του '90 για δύτες με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Αυτό οδηγεί σε ταχύτερες και καλύτερες έρευνες».

Ενώ μεγάλο μέρος του υφάλου λάμπει, δεν φωσφορίζουν όλα. Μερικά πλάσματα έλαμπαν μόνο κατά τόπους – σαν να έβρεχαν κατά λάθος με μπογιά που λάμπει στο σκοτάδι – ενώ άλλα καθόλου.

Ενώ ήμουν προσηλωμένος σε ένα απόκοσμο πράσινο πουπουλένιο αστέρι, μια τεράστια σκιά πέρασε κρυφά. Λάμποντας τη δάδα μου τριγύρω, μπορούσα να διακρίνω σχεδόν το σκοτεινό περίγραμμα ενός μεγάλου ψαριού, αλλά τίποτα περισσότερο.

μέχρι το τέλος της κατάδυσης ήμασταν ακριβώς στο πάχος του υφάλου. Τα λίγα ζελεδάκια που χορεύουν στον βυθό της θάλασσας έμοιαζαν σαν ένα άλλο μέρος για καταδύσεις – πόσο μάλλον ο ύφαλος που είχα δει εκείνο το απόγευμα.

Σε αυτό το φουτουριστικό ταξίδι, τα σχήματα μας φώναξαν από όλες τις κατευθύνσεις. Ήταν δύσκολο να ξέρεις πού να κοιτάξεις: κοράλλια, σφουγγάρια, γαρίδες, γυμνά, μέδουσες – όλα έσφυζαν από χρώμα σαν να προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τον γείτονά τους.

Ήμουν τόσο συγκλονισμένος από τη φανταστική οθόνη που μετά βίας είχα προσέξει τα λεπτά να περνούν σαν πεφταστέρια. Εξερευνούσαμε αυτό το υποβρύχιο σόου φωτός για σχεδόν μια ώρα και ήρθε η ώρα να επιστρέψουμε στο σπίτι.

Καθώς αρχίσαμε να ανεβαίνουμε και να φεύγουμε από αυτό το σύμπαν που ανακαλύφθηκε πρόσφατα,  τα μοτίβα απομάκρυναν όλο και περισσότερο έως ότου δεν φαινόταν εντελώς. Μετά την επίθεση των ροζ, μωβ, πρασίνων και κίτρινων, το σκούρο νερό φαινόταν απαίσια άδειο.

Κρέμασα στη μέση του νερού, ελέγχοντας πόσος χρόνος απομένει στη στάση ασφαλείας μας. Η δάδα της Μάσα έλαμψε καθησυχαστικά λίγα μέτρα μακριά.

Πέρασαν άλλα 30 δευτερόλεπτα και ξανακοίταξα ψηλά. Σκοτάδι. Παντού, απόλυτο σκοτάδι. Έκπληκτος, σήκωσα το βλέμμα μου – τίποτα. Κάτω – τίποτα. Αριστερά και δεξιά μου επίσης, το μαύρο ήταν κατανυκτικό.

Είχε αρχίσει το μυαλό μου να με κοροϊδεύει; Είχα παρασυρθεί; Ή παρασύρθηκε για ύπνο για ένα δευτερόλεπτο;! Δεν υπήρχε πραγματικό ρεύμα και η Μάσα ήταν ακριβώς μπροστά μου λίγα δευτερόλεπτα πριν.

Κοίταξα ξανά γύρω μου: πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά. Πώς είχα καταλήξει να επιπλέω σε αυτή τη μαυρίλα ολομόναχη;

Περιστρέφοντας κατά 360°, πήδηξα καθώς η μπλε δέσμη της δάδας εμφανίστηκε από το σημείο που ακουμπούσε στο τυφλό μου σημείο.

Προς μεγάλη μου ανακούφιση, η στάση ασφαλείας των τριών λεπτών τελείωσε και ήρθε η ώρα να αφήσουμε το σκοτάδι και να επιστρέψουμε στην ακτή.