Diving into the Depths: An Expedition to Clipperton Atoll

Θυμάμαι ότι είδα, πριν από πολλά χρόνια, ένα επεισόδιο του Κουστώ για την Ατόλη του Κλίπερτον. Εντυπωσιακά κοπάδια από χτενισμένα σφυροκέφαλα που ταξιδεύουν πάνω από παρθένους υφάλους έχουν μείνει στη μνήμη μου.
Είχαν αλλάξει τα πράγματα στο νησί; Αναρωτήθηκα. Δεδομένης της μαζικής μείωσης των πληθυσμών καρχαριών παγκοσμίως, ποια θα ήταν η κατάσταση αυτών των αρπακτικών κορυφαίων σήμερα γύρω από μια τόσο απομονωμένη, ακατοίκητη ατόλη; Ως υπέρμαχος του καρχαρία, ήμουν περίεργος να το μάθω και γεννήθηκε η ιδέα να οργανώσω μια αποστολή στο Κλίπερτον.

Διαβάστε επίσης: Η Pristine Seas ξεκινά ένα 5ετές εγχείρημα στον Ειρηνικό

Γεωγραφία και Ιστορία της Ατόλης Κλίπερτον

Λίγοι άνθρωποι αναγνωρίζουν το όνομα όταν αναφέρεται, και ακόμη λιγότεροι μπορούν να αρχίσουν να λένε πού βρίσκεται η ατόλη. Τοποθετημένο σε μια ζώνη γνωστή ως ETP (Eastern Tropical Pacific), το Clipperton βρίσκεται περίπου 900 μίλια νότια της δυτικής ακτής του Μεξικού, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με τη βόρεια Κόστα Ρίκα.

San Jose del Cabo στη Baja Καλιφόρνια Το Sur είναι το σημείο αφετηρίας μας. Με το σκάφος μας τύπου αποστολής και τις συνθήκες θαλασσοταραχής που αναμένονται, θα χρειαστούμε 117 ώρες για να φτάσουμε σε αυτό το χτύπημα στο ραντάρ.
Η τοποθεσία του μπορεί να του χάρισε τον τίτλο της πιο απομονωμένης ατόλης στον πλανήτη, αλλά η ιστορία του Κλίπερτον είναι εκπληκτική και περίπλοκη.

Ο Μαγγελάνος έκανε τον πρώτο ισχυρισμό ανακάλυψης το 1521, αλλά ποτέ δεν αποδείχθηκε ότι είδε την ατόλη. Ένας μεταγενέστερος ισχυρισμός έγινε το 1711 από τους Γάλλους, οι οποίοι του έδωσαν το όνομα l'Ile de la Passion επειδή είπαν ότι το ανακάλυψαν τη Μεγάλη Παρασκευή.

Το σύγχρονο όνομα προέρχεται από τον Άγγλο ιδιώτη John Clipperton, ο οποίος υποτίθεται ότι χρησιμοποίησε το νησί ως στρατόπεδο βάσης και ίσως έθαψε θησαυρό σε αυτό.

Πιο πρόσφατα, πολλές χώρες αμφισβήτησαν την ιδιοκτησία της χαμένης ατόλης, συμπεριλαμβανομένων του Μεξικού και των ΗΠΑ. Το 1931, ωστόσο, το θέμα διευθετήθηκε μέσω διεθνούς διαιτησίας και ο Κλίπερτον κηρύχθηκε επίσημα γαλλική επικράτεια.

Σήμερα, όποιος επιθυμεί να πατήσει το πόδι του στο νησί ή να εισέλθει στη ζώνη των 12 ναυτικών μιλίων γύρω από την ατόλη χρειάζεται άδεια από τη γαλλική κυβέρνηση. Τέτοιες άδειες χορηγούνται σπάνια σε αλλοδαπούς και περιορίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου σε επιστημονικές αποστολές.

Καταδυτικές συνθήκες και περιβάλλον στο Clipperton

Όπως όλες οι ατόλες, το Κλίπερτον είναι μια κυκλική προεξοχή κοραλλιών στη μέση της οποίας βρίσκεται μια λιμνοθάλασσα. Αποτελείται από γλυκό νερό – ή μάλλον, στάσιμο νερό της βροχής – καθώς κανένα πέρασμα δεν το συνδέει με τη θάλασσα.
Το αλμυρό νερό εισέρχεται στη λιμνοθάλασσα μόνο εάν οι ακραίες συνθήκες surf επιτρέπουν στα κύματα να διασχίσουν το φυσικό της φράγμα κατά τη διάρκεια μεγάλων καταιγίδων ή τυφώνων. Δεν υπάρχουν ψάρια και η αποσύνθεση οργανικής ύλης έχει δημιουργήσει ένα στρώμα υδρόθειου παγιδευμένο στα νερά του από 10 μέτρα κάτω. Αυτό το φαινόμενο συναντάται σε πολλές υποθαλάσσιες σπηλιές σε όλο τον κόσμο.

Η έκθεση στο υδρόθειο και το στάσιμο νερό μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις, εγκαύματα και ακόμη και προσωρινή τύφλωση, επομένως δεν συνιστάται η κατάδυση στη λιμνοθάλασσα.
Το Κλίπερτον είναι ακατοίκητο για περισσότερα από 70 χρόνια και λόγω της απομόνωσής του από άλλες χερσαίες μάζες, έχει εξελιχθεί με παρόμοιο τρόπο με άλλα απομακρυσμένα νησιά όπως τα Γκαλαπάγκος.

Λήψη άδειας και προετοιμασία για την αποστολή

Χρειάστηκε ένας χρόνος διαπραγματεύσεων με τις γαλλικές αρχές, αλλά τελικά λάβαμε αυτό που ονειρευόμασταν – την άδεια να προσγειωθούμε στο Clipperton και να βουτήξουμε στα νερά του! Συνεργαζόμαστε με μια αξιόλογη ομάδα επιστημόνων καρχαριών που θα επιβλέπουν και θα συμμετάσχουν στην καταδυτική μας αποστολή για την επιστήμη των πολιτών.

Μετά από μήνες προετοιμασίας και προγραμματισμού, η ημέρα της αναχώρησης φτάνει επιτέλους και μετά από πέντε ημέρες ιστιοπλοΐας παίρνουμε την πρώτη ματιά στη γη.
Μαύρα σύννεφα παραμονεύουν πάνω από το Κλίπερτον, ωστόσο το θέαμα της ατόλης είναι παρήγορο.

Καθώς τόσο λίγοι δύτες έχουν εξερευνήσει τους υφάλους της ατόλης, δεν υπάρχουν επίσημοι χάρτες κατάδυσης. Επιλέγουμε να βουτήξουμε διάφορες περιοχές με βάση την τοπογραφία και τις συνθήκες σερφ. Η εύρεση ονομάτων για τις τοποθεσίες κατάδυσης θα γίνει μέρος του νυχτερινού προγράμματος ψυχαγωγίας.

Είμαι ανυπόμονος να δω τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια του εκπληκτικά μπλε νερού που περιβάλλει την ατόλη. Καθώς κατεβαίνω κατά μήκος ενός απότομου τοίχου, οι πρώτες μου εντυπώσεις είναι απολαυστικές.

Ανακαλύπτοντας τη θαλάσσια ζωή στο Clipperton

Η θερμοκρασία του νερού είναι ευχάριστα ζεστή στους 30°C και το νερό πολύ καθαρό. Οι ύφαλοι είναι επίσης εξαιρετικά υγιείς, με περίπου 60-80% της κάλυψης ζωντανών κοραλλιών - πολύ πάνω από τα πρότυπα του Νότιου Ειρηνικού.
Το σκληρό κοράλλι σε διάφορα χρώματα και σχήματα είναι άφθονο. Πολύ λίγα μαλακά κοράλλια φαίνονται και τα μπαλώματα άμμου είναι σπάνια.

Εκπληκτικά κοπάδια ψαριών όλων των μεγεθών παρελαύνουν μπροστά μας. Ξεκινάμε πολύ καλά και το υποβρύχιο τοπίο είναι τόσο όμορφο που δυσκολεύομαι να αποφασίσω πού να στρέψει την κάμερά μου.
Στο πλαίσιο του προγράμματος επιστήμης των πολιτών, συγκεντρώνουμε εικόνες για μια απογραφή ειδών υφάλων, επομένως πρέπει να αφήσω τα συναισθήματά μου στην άκρη και να συγκεντρωθώ στην εργασία. Ξεκινάω με φωτογραφίες αναγνώρισης ψαριών, στοχεύοντας μεθοδικά είδη

Συναντώ τα περισσότερα, και τελειώνοντας με τα λιγότερο προφανή ή πολυάριθμα άτομα.
Μία από τις πρώτες πτυχές που με ξάφνιασε είναι οι υψηλοί αριθμοί με λεπτές κηλίδες. Εντοπίζουμε συχνά αρκετούς στην ίδια περιοχή στις βουτιές μας.

Στο Clipperton, δεν χρειάζεται να κοιτάξετε κάτω από βράχους ή σε σχισμές κοραλλιών. Εδώ οι Μοράι είναι έξω για άσκηση. Κολυμπούν κατά μήκος του υφάλου και συχνά ακολουθούν δύτες τριγύρω. Βρίσκονται ψηλά στην τροφική αλυσίδα και φαίνονται ατρόμητοι.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τα μπλε πτερύγια και το μαύρο jack που φαίνεται να είναι παντού, κάνοντας κύκλους δύτες. Εκπαιδεύονται σε λογικούς αριθμούς, τα μεγέθη τους είναι εντυπωσιακά και περιπολούν τον ύφαλο σαν να τον έχουν.
Ο χρόνος κυλά, έως ότου ο μετρητής περιεχομένων μου υπενθυμίζει ότι είναι ώρα να κατευθυνθώ προς τη στάση ασφαλείας.

Αποκαλύπτοντας το Ενδημικό Είδος του Κλίπερτον

Στις επόμενες καταδύσεις, η ομάδα μας στρέφει την προσοχή της στα ενδημικά είδη της ατόλης, σκοπεύοντας να τα αναζητήσει και ίσως ακόμη και να ανακαλύψει νέα. Όπως και στα Γκαλαπάγκος, η απόσταση του Κλίπερτον συνέβαλε στην εξέλιξη των ειδών που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο.

Το πρώτο ενδημικό ψάρι που τράβηξε την προσοχή μας είναι το αγγελόψαρο Clipperton. Αναγνωρίζεται εύκολα, όχι μόνο από το μπλε χρώμα του αλλά και από τη λευκή κηλίδα κοντά στην ουρά του.
Μετά υπάρχει ο Γρηγόρης του Κλίπερτον. Αυτό το μικρό ψαράκι έχει μέγεθος 4-6 εκατοστά και έχει πολύ διακριτικά χαρακτηριστικά. Το κίτρινο κεφάλι του, το καφέ σώμα και το λευκό σημάδι στην ουρά του το κάνουν εύκολο να το εντοπίσετε. Όπως πολλά είδη ψαριών, είναι πολύ εδαφικό, ειδικά όταν προστατεύει τα αυγά του.

Επίσης ενδημική είναι η σφυρίδα Clipperton. Ενώ είναι άφθονο στον ύφαλο, μπορεί εύκολα να μπερδευτεί με τον ξάδερφό του, την έναστρη σφυρίδα. Πρέπει να προσέχουμε το κοκκινωπό σημάδι σε σχήμα V στη μύτη του που απλώνεται και στα δύο μάτια.

Ερευνώντας τον πληθυσμό των καρχαριών γύρω από το Clipperton

Το δεύτερο μέρος της υποβρύχιας αποστολής μας είναι να αξιολογήσουμε την υγεία του πληθυσμού του καρχαρία στα νερά γύρω από την ατόλη. Χρησιμοποιούνται δύο μέθοδοι: υποβρύχια παρατήρηση και επισήμανση με ακουστικούς και δορυφορικούς πομπούς, που επιτρέπει στους επιστήμονες να καθορίσουν την κατοικία των καρχαριών καθώς και τα πρότυπα μετανάστευσης των ενηλίκων.

Ελπίζουν να συνδέσουν το Clipperton με γνωστά καταφύγια καρχαριών όπως τα Cocos, Galapagos, Malpelo και Revillagigedos Archipelago (Socorro), και τελικά να δημιουργήσουν έναν προστατευμένο διάδρομο για τους καρχαρίες μεταξύ αυτών των νησιών.

Το πρώτο μας καθήκον είναι να ανακτήσουμε και να αντικαταστήσουμε τους δέκτες. Στο δρόμο μας για να ανακτήσουμε ένα από αυτά, το φουσκωτό μας συνοδεύεται από έναν τεράστιο λοβό από εκατοντάδες ρινοδέλφινα, που μας τρέχουν και σερφάρουν στα κύματα των 2 μέτρων με αξιοζήλευτη ευκολία.

Είμαστε τυχεροί, καθώς μερικά δελφίνια ακολουθούν την κάθοδό μας στον δέκτη. Περίεργοι, μένουν σε απόσταση κατά τη διάρκεια της επέμβασης, δυσκολεύοντας τη συγκέντρωση στη δουλειά μας.
Κατά τη διάρκεια της στάσης ασφαλείας μας, μας υποδέχεται μια τεράστια σχολή μεγαλόφθαλμου γρύλου. Καθώς κολυμπάω προς τη βάρκα, παρατηρώ ένα άλλο σχολείο, μόλις βυθισμένο στο νερό, και καθώς πλησιάζω τα αναγνωρίζω ως ατσάλινα πομπάνια.
Είναι ένα εκπληκτικό και ευχάριστο τέλος μιας παραγωγικής κατάδυσης.

Σε κάθε κατάδυση σαρώνουμε προσεκτικά τόσο τον ύφαλο όσο και τον γαλάζιο αναζητώντας καρχαρίες και σε κάθε κατάδυση βλέπουμε πολλά νεαρά ασημένια άκρα αλλά μόνο λίγους ενήλικες του ίδιου είδους. Οι επιστήμονες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η περιοχή είναι ένα ασημένιο φυτώριο.

Σε πολύ λίγες περιπτώσεις, εντοπίζουμε έναν ενήλικο καρχαρία των Γκαλαπάγκος ή ένα χτενισμένο σφυροκέφαλο μακριά, αλλά όχι τα τοιχώματα των καρχαριών που ελπίζαμε να βρούμε. Αυτό δυστυχώς δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένων των συντριπτικών ενδείξεων παραγάδου που βρίσκουμε παντού στους υφάλους, και των πολυάριθμων διχτυών και σημαδούρων που έχουν ξεβραστεί στην ξηρά.

Προκλήσεις που αντιμετωπίζονται και τελειώνουν οι στοχασμοί

Ο χρόνος μας στο Κλίπερτον ήταν σύντομος. Δεν μπορέσαμε να εξερευνήσουμε τη βόρεια πλευρά της ατόλης λόγω των ισχυρών ανέμων και ένα πιο αισιόδοξο σενάριο είναι ότι οι καρχαρίες προτιμούν τη βόρεια πλευρά επειδή είναι εκτεθειμένη και τα ρεύματα είναι ισχυρότερα εκεί. Είναι επίσης πιθανό ότι λόγω των παρατεταμένων επιπτώσεων του φαινομένου El Niño, οι καρχαρίες βρίσκονται απλώς σε βαθύτερα νερά.

Καθώς ο Clipperton εξαφανίζεται αργά στην απόσταση, νιώθουμε ότι έχουμε γρατσουνίσει μόνο την επιφάνεια αυτού που έχει να προσφέρει αυτό το μοναδικό οικοσύστημα.

Αν η απόμακρη απόσταση της ατόλης έχει περιορίσει τον αριθμό των ειδών που επισκέπτονται ή κατοικούν στα νερά της, η κοραλλιογενής κάλυψη και η βιομάζα του Clipperton είναι εντυπωσιακά. Εξαντλήσαμε τον χρόνο να φωτογραφίσουμε και να καταλογίσουμε τα μικρότερα πλάσματα που, αναμφίβολα, επιφυλάσσουν τις δικές τους εκπλήξεις.

Η Ανάγκη για Διατήρηση

Όπως πολλά απομονωμένα νησιά, το Κλίπερτον βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Η εντατική αλιεία των νερών της δεν είναι χωρίς συνέπειες. Η προστασία της ατόλης φαίνεται τώρα ζωτικής σημασίας για να μπορέσει να γίνει η υποβρύχια όαση ζωής που ήταν παλιά.