Απαιτείται μια νέα, πιο ευέλικτη προσέγγιση, λέει ο PETER JS JONES του UCL
Το ραδιόφωνο ζωντανεύει σε ένα μικρό σκάφος σε μια ειδυλλιακή παραλία στο θαλάσσιο πάρκο Ningaloo, στη Δυτική Αυστραλία. Δύο ψυχαγωγικοί ψαράδες προσπαθούν να πιάσουν βραβευμένους αυτοκράτορες σε μια ζώνη καταφυγίου, όπου υποτίθεται ότι απαγορεύεται κάθε ψάρεμα, για να βοηθήσουν στην προστασία αυτού του ψαριού από την υπεραλίευση.
Ένας ψυχαγωγικός ψαράς πιο κάτω από την ακτή χρησιμοποιεί το ραδιόφωνό του για να ειδοποιήσει άλλους για την επικείμενη άφιξη φύλακες του θαλάσσιου πάρκου σε ένα περιπολικό σκάφος. Οι δύο ψαράδες κρύβουν ήρεμα τα καλάμια τους, ενεργοποιούν τη μεγάλη εξωλέμβια μηχανή και τον κινητήρα μακριά από τη ζώνη του καταφυγίου.
Μέχρι να φτάσουν οι φύλακες, όλα φαίνονται ήρεμα και καλά. Αυτό το σενάριο δείχνει πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για την προστασία της θαλάσσιας άγριας ζωής από τις μερικές φορές καταστροφικές συνέπειες των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως η αλιεία.
Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο προσπαθεί να επιτύχει έναν διεθνώς συμφωνημένο νομικό στόχο για την προστασία του 30% της χερσαίας και θαλάσσιας περιοχής τους από 2030. Η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών (MPA), όπως τα θαλάσσια πάρκα, είναι ένας σημαντικός τρόπος για την επίτευξη αυτού του στόχου. Αλλά πρέπει να είναι αποτελεσματικά στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, καθώς και δίκαια για τους ντόπιους στην αποφυγή υπερβολικών περιορισμών.
Υπάρχουν ανησυχίες ότι ο αγώνας για τη δημιουργία περισσότερων MPAs ή υποβρύχιων φυσικών καταφυγίων θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή των κυβερνήσεων από τις προκλήσεις της διασφάλισης ότι μέτρα διατήρησης είναι όπως όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική στη δίκαιη μείωση της ζημίας από ανθρώπινες δραστηριότητες που απειλούν τη θαλάσσια άγρια ζωή, όπως η αλιεία και ο τουρισμός.
Για να εξερευνήσετε διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων προκλήσεων, την έρευνά μας αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα 50 MPA σε 24 χώρες, από τον Ισημερινό έως τη Μαδαγασκάρη και το Βιετνάμ.
Συγκρίναμε τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία των διαφόρων μέτρων διατήρησης για την προστασία της θαλάσσιας άγριας ζωής χρησιμοποιώντας ένα σύνολο 36 «κινήτρων διακυβέρνησης». Αυτά περιλαμβάνουν την παροχή οικονομικής αποζημίωσης, την απαίτηση νομικής λογοδοσίας και τη σύσταση τοπικών ομάδων που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή της κοινότητας σε συζητήσεις, αποφάσεις και σχετική έρευνα.
Δουλεύοντας με 70 ερευνητές από διάφορες χώρες, πήραμε συνεντεύξεις από περίπου 20 άτομα που συμμετείχαν σε καθένα από τα 50 MPA, από ψαράδες μέχρι τουριστικούς φορείς και χρήστες αναψυχής στη θάλασσα. Αναλύσαμε επίσης μέτρα θαλάσσιας διατήρησης για να δούμε πώς ήταν αποτελεσματικοί και παρατήρησε τις καθημερινές δραστηριότητες στην ακτή.
Στόχος μας ήταν να κατανοήσουμε πώς αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι την αποτελεσματικότητα ορισμένων από αυτά τα μέτρα διατήρησης της θάλασσας και να διερευνήσουμε τις απόψεις τους σχετικά με το ποιες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, θα μπορούσαν να διαχειρίζονται καλύτερα.
Οι 50 MPA σημείωσαν χαμηλό μέσο όρο 2/5 για την αποτελεσματικότητα. Πολλά προστατευτικά μέτρα διατήρησης υπήρχαν σε χαρτί, αλλά δεν ήταν αποτελεσματικά για τη μείωση των επιβλαβών επιπτώσεων ορισμένων ανθρώπινων δραστηριοτήτων για την προστασία της θαλάσσιας άγριας ζωής.
Αυτό αποκαλύπτει την ανάγκη αυτών των MPA να κάνουν μια πιο απτή διαφορά, αντί να είναι απλώς αυτό που ορίζουν πολλοί “Χάρτινα πάρκα” που υπάρχουν στα νομικά κείμενα αλλά όχι στην πρακτική πραγματικότητα.
Η έρευνά μας επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει ένα μόνο κλειδί για την επιτυχία – διαφορετικοί συνδυασμοί μέτρων διατήρησης λειτουργούν καλύτερα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας σε διαφορετικές τοποθεσίες.
Μια σαφής γενική τάση ήταν ότι ένας πιο διαφοροποιημένος συνδυασμός προσεγγίσεων διαχείρισης είχε ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη μείωση των επιπτώσεων της αλιείας, του τουρισμού και άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Καταπολέμηση της παράνομης αλιείας
Στη Δυτική Αυστραλία, τα θαλάσσια πάρκα Ningaloo και Shark Bay δείχνουν πώς μπορεί να γίνει αυτό έγινε σχετικά καλά για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων και την καλύτερη διατήρηση της θαλάσσιας άγριας ζωής. Εδώ, οι αξιωματικοί της αλιείας επιβάλλουν νομικούς περιορισμούς στην ερασιτεχνική αλιεία, γεγονός που οδήγησε στην ανάκτηση ορισμένων πληθυσμών που είχαν προηγουμένως υπεραλιευθεί, όπως το pink snapper, και στην αύξηση των αλιευμάτων ερασιτεχνικής αλιείας.
Αλλά μπορεί να είναι δύσκολο να αποτραπεί η παράνομη αλιεία σε απομακρυσμένα καταφύγια απαγόρευσης αλιείας, όπως δείχνει το παραπάνω σενάριο. Οι ερασιτεχνικοί ψαράδες που πιάνονται να παραβιάζουν τους κανόνες επιβάλλονται πρόστιμα, αλλά αυτές οι καθορισμένες ποινές συχνά δεν είναι αρκετές για να αποθαρρύνουν την περαιτέρω παράνομη αλιεία.
Η παρακολούθηση της θαλάσσιας άγριας ζωής, ιδιαίτερα των φαλαινοκαρχαριών και των ρινοδέλφινων, γίνεται μέσω περιορισμένου αριθμού αδειών για τουριστικά σκάφη.
Οι νομικές προϋποθέσεις για την αποφυγή ενόχλησης των φαλαινοκαρχαριών και των δελφινιών επισυνάπτονται σε αυτές τις άδειες, οι οποίες επιβάλλονται από σκάφη που παρακολουθούν ανταγωνιστικά τις επιχειρήσεις του άλλου, με την ελπίδα ότι μπορούν να αποκτήσουν πρόσθετες άδειες παρακολούθησης άγριας ζωής. Η δορυφορική επιτήρηση και οι περιπολίες από φύλακες βοηθούν στην παρακολούθηση σκαφών παρακολούθησης άγριας ζωής.
Τα θαλάσσια πάρκα Ningaloo και Shark Bay επίσης προωθούν δικαιοσύνη προς τους ντόπιους. Οι παραδοσιακοί τρόποι ζωής των Αβορίγινων Αυστραλών γίνονται σεβαστοί και η κατανόησή τους για τα οικοσυστήματα που δημιουργούνται σε πολλές γενιές διδάσκεται.
Προσλαμβάνονται ως φύλακες και ερευνητές για τα πάρκα. Καθένα από αυτά τα δύο πάρκα έχει μια επιτροπή που προβλέπει τη συμμετοχή σε συζητήσεις και αποφάσεις από ντόπιους που εκπροσωπούν διαφορετικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένων των αυτόχθονων Αυστραλών.
Τα οικοσυστήματα είναι πιο ανθεκτικά στον αντίκτυπο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων εάν υποστηρίζουν μια ευρύτερη ποικιλομορφία των ειδών. Τα MPA αντιπροσωπεύουν πολύπλοκα κοινωνικά και οικολογικά συστήματα, καθένα από τα οποία αλληλεπιδρά με διαφορετικούς τρόπους με τους ντόπιους στις παράκτιες κοινότητες.
Η έρευνά μας δείχνει ότι δεν υπάρχει ένα ενιαίο μέγεθος λύση. Υπάρχουν παραδείγματα καλής πρακτικής, όπως τα θαλάσσια πάρκα Ningaloo και Shark Bay, αλλά ακόμη και αυτά δεν είναι τέλεια, όπως δείχνει η πρόκληση με την παράνομη αλιεία. Και αυτό που λειτουργεί σε μια περίπτωση μπορεί να μην λειτουργεί σε μια άλλη.
Η έρευνά μας δείχνει επίσης ότι για να προστατεύσουν με επιτυχία το 30% της γης και της θάλασσας τους έως το 2030, οι κυβερνήσεις και οι τοπικοί πληθυσμοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν διαφορετικές προσεγγίσεις διαχείρισης σε συνδυασμό, αντί να αναζητούν μη ρεαλιστικά μια καλύτερη λύση.
Το κλειδί για την ανθεκτικότητα είναι η ποικιλομορφία, τόσο των ειδών στα οικοσυστήματα όσο και των μέτρων διατήρησης στα συστήματα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών.
Peter JS Jones είναι Ομότιμος Καθηγητής Περιβαλλοντικής Διακυβέρνησης στο UCL (University College London). Έχει περάσει περισσότερα από 30 χρόνια αναλαμβάνοντας διεπιστημονική έρευνα σχετικά με τη διακυβέρνηση των ανθρώπινων χρήσεων των θαλάσσιων πόρων, ιδιαίτερα σε σχέση με τα MPA και τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύθηκε από το Η Συνομιλία με άδεια Creative Commons. Διαβάστε το αρχικό άρθρο.
Επίσης στο Divernet: ΧΑΡΤΙΝΑ ΠΑΡΚΑ: «ΤΑ ΔΥΟ ΤΡΙΤΑ ΤΩΝ ΜΠΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ», ΕΚΛΕΙΣΕ Η ΥΠΟΘΕΣΗ; Η ΑΥΣΤΗΡΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ MPA ΕΙΝΑΙ ΚΕΡΔΙΣΤΗ, Η ΜΕΛΕΤΗ SOCORRO ΕΛΠΙΖΕ ΝΑ ΣΙΩΠΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΚΡΙΤΕΣ του MPA, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΑΛΛΑΓΗ ΜΕ ΤΡΑΤΑ ΒΥΘΟΥ ΣΕ 4 ΜΠΑΣ του Ηνωμένου Βασιλείου
