Το όρθιο ναυάγιο ενός βρετανικού φαλαινοθηρικού πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο που έγινε ναρκαλιευτικό του Ελληνικού Ναυτικού κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εντοπίστηκε 1 μέτρα βορειοανατολικά του νησιού της Ύδρας του Αιγαίου – σηματοδοτώντας ένα ακόμη επίτευγμα για την υποβρύχια ερευνητική ομάδα του Κώστα Θοκταρίδη, του παραγωγικού κυνηγού ναυαγίων της Ελλάδας. .
Το υπερφορτωμένο σκάφος ανατράπηκε και βυθίστηκε ξαφνικά στις 2 Μαΐου 1945, μόλις πέντε ημέρες πριν από την επίσημη λήξη του πολέμου στην Ευρώπη. Εκατό άνθρωποι χάθηκαν στο βύθισμα, πολλοί από αυτούς στρατιώτες και οι οικογένειές τους.
Διαβάστε επίσης: Η ακατάλληλη φωνή έριξε τους κυνηγούς ναυαγίων του HMS Trooper για 25 χρόνια
Σπερχειός είχε ξεκινήσει τη ζωή του το 1912 στο Smith's Dockyard στο Middlesbrough στο Ηνωμένο Βασίλειο, που κατασκευάστηκε ως ένα φαλαινοθηρικό πλοίο μήκους 32 μέτρων με το όνομα Ευγενής Νόρα. Τον Ιούνιο του 1917, το Βασιλικό Ναυτικό το εξόπλισε για χρήση ως περιπολικό κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Απρίλιο του 1941 Ευγενής Νόρα ορίστηκε ΦΥ 189 ως ναρκαλιευτικό, και τον Σεπτέμβριο του 1943 παραδόθηκε για χρήση στο Ελληνικό Ναυτικό, το οποίο το μετέτρεψε σε βοηθητικό σκάφος του στόλου, το Σπερχειός.
Το ναυάγιο εντοπίστηκε αρχικά με χρήση σόναρ και στη συνέχεια καταγράφηκε βίντεο από ένα ROV. Ο Θοκταρίδης λέει ότι η βάση του όπλου των 20 χιλιοστών που κουβαλούσε πριν ήταν ορατή η μετατροπή του σκάφους από ναρκαλιευτικό. Η δεξιά αλυσίδα άγκυρας ήταν στη θέση της, αλλά η αλυσίδα του λιμανιού έλειπε. Ένα μικρό κατακόρυφο σκίσιμο θα μπορούσε να γίνει έξω από την πλευρά του λιμανιού.
Στην πλευρά του λιμανιού και στη μέση της ανωδομής ήταν η μόνη ανοιχτή πόρτα. Στο κάτω μέρος της πρύμνης φαινόταν ένα δίχτυ τυλιγμένο πάνω από την προπέλα και το πηδάλιο.
Επιστρέφοντας σπίτι για το Πάσχα
Οι διαστάσεις και η τοποθεσία του ναυαγίου επέτρεψαν στην ομάδα να το αναγνωρίσει θετικά ως το Σπερχειός. Εξαιτίας της έλλειψης επιβατηγών πλοίων την εποχή που το σκάφος χρησιμοποιούταν για να μεταφέρει στρατιωτικό προσωπικό στο σπίτι, πολλοί από αυτούς συνοδευόμενοι από τις νεαρές οικογένειές τους, για να γιορτάσουν το Πάσχα καθώς οι εχθροπραξίες εξαφανίστηκαν.
Σπερχειός είχε φύγει από το λιμάνι του Πειραιά με προορισμό τα νησιά του Αιγαίου Σύρο, Σάμο, Χίο και Λέσβο, αλλά ήταν υπερβολικά υπερφορτωμένο. Θα έπρεπε να ήταν 40 επιβάτες, αλλά το λιμεναρχείο είχε καταγράψει 75 και υπήρχαν υποψίες ότι ήταν πολλοί περισσότεροι, με μεγάλες ποσότητες αποσκευές στοιβαγμένα στο πρυμνό κατάστρωμα.
Έρευνα του Θοκταρίδη και της ομάδας του έχει δείξει τώρα ότι το σκάφος αναχώρησε με 138 επιβάτες και πλήρωμα.
Ο καιρός ήταν καλός και η θάλασσα ήρεμη αλλά τρεις ώρες έξω, καθώς έπεσε η νύχτα, άρχισε να βρέχει. Σε αυτό το σημείο οι επιβάτες σε εκτεθειμένες περιοχές αγνόησαν τις συμβουλές του πληρώματος και μετακινήθηκαν μαζικά στους στεγασμένους χώρους προς λιμάνι. Το σκάφος είχε ήδη δείξει έναν κατάλογο προς εκείνη την πλευρά πριν από την αναχώρηση.
Ο καπετάνιος, που δεν βρισκόταν στη γέφυρα, είδε ότι το πλοίο σέρνονταν κοντά σε ένα υπεράκτιο ναρκοπέδιο και γύρισε το πηδάλιο με δύναμη προς τα δεξιά. Το πλοίο ανατράπηκε στο λιμάνι, ρίχνοντας πολλούς ανθρώπους κατευθείαν στη θάλασσα.
Χωρίς χρόνο να σημάνει συναγερμός και χωρίς σκάφη στην περιοχή, οι άνθρωποι που είχαν καταφέρει να μείνουν στην επιφάνεια έμειναν να αγωνίζονται για ώρες χωρίς σωσίβια. Είκοσι άνθρωποι έμειναν μαζί σε ένα βαρέλι για πολλές ώρες, αλλά 13 από αυτούς έγιναν πολύ κρύοι και εξαντλημένοι για να κολλήσουν και δεν επέζησαν.
Ένα διερχόμενο πετρελαιοφόρο, Άγιος Σπυρίδων, μπόρεσε να παραλάβει 37 άτομα τα ξημερώματα της 3ης Μαΐου και τα μετέφερε πίσω στον Πειραιά. Τορπιλοβόλα του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού βρήκαν έναν τελευταίο επιζώντα, μια γυναίκα που ονομάζεται Μαρία Ρούση, στις 4 το απόγευμα στη βραχώδη ακτή του ακρωτηρίου Ζούρβα, έναν φάρο στο ανατολικότερο σημείο της Ύδρας.
«Το πρώτο πράγμα που έκανα όταν ήμουν στη θάλασσα ήταν να ξεφορτωθώ το φόρεμά μου και μετά σημείωσα τον στόχο μου, το ακρωτήριο Ζούρβα», εξήγησε αργότερα. «Στην αρχή άκουσα απελπισμένες φωνές γύρω μου, αλλά σιγά σιγά έσβησαν. Η ελπίδα μου να φτάσω στην ακτή ήταν τεράστια και άντεξα εννιά ώρες στη θάλασσα. Χρειάστηκαν άλλες έξι ώρες αναμονής στην έρημη παραλία για να αναρρώσω».
Ο λοχαγός Νεόφυτος, διοικητής ελληνικών ναυτικών σχολών, έχασε την κόρη του και τα δύο ανίψια του στο ναυάγιο. «Κατά τη γνώμη μου, το ναυάγιο του Σπερχειός δεν οφειλόταν σε υπερφόρτωση και ούτε η στροφή του τιμονιού μπορούσε να ανατρέψει το πλοίο, για τεχνικούς λόγους», είπε στο δικαστήριο που ερευνά την τραγωδία. «Πιστεύω ότι έγινε ακατάλληλος έλεγχος».
Καταδικάστηκε το Ναυτοδικείο Πειραιά ΣπερχειόςΟ πλοίαρχος σε φυλάκιση έξι μηνών με τριετή αναστολή, αλλά αποσύρθηκαν οι κατηγορίες εναντίον άλλων πέντε κατηγορουμένων, μεταξύ των οποίων ο διοικητής της Ναυτικής Βάσης Πειραιά και στελέχη της λιμενικής αρχής.
Ο Κώστας Θοκταρίδης διευθύνει το Dive Planet Blue καταδυτικό κέντρο στο Λαύριο Αττικής στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Επίσης στο Divernet: Ανυποχώρητη επιδίωξη: Η εύρεση του WW2 sub HMS Θρίαμβος, Έλληνας κυνηγός ναυαγίων λύνει το μυστήριο του 1959, Βρέθηκε μυστήριο ναυάγιο σε ελληνικό νησί, Το πλήρωμα ήταν πρώτο από το ιταλικό ναυάγιο
